Gorochowaja ul. nr 2
Гороховая ул., nr 2
Klasycystyczny gmach wzniesiony latach 1788-90 według projektu Giacoma Quarenghiego, dwukrotnie przebudowany w XIX w., był od 2. połowy XIX w. siedzibą policji politycznej, m.in. w latach 1876-1901 – petersburskiego wydziału ochrany. Fot. z 2013 r. © MCK (fot. B. Nykiel).
10.03.2016
Гороховая ул., nr 2 [Gorochowaja ul. nr 2]
Klasycystyczny gmach z lat 1788–1790, dwukrotnie przebudowany w XIX w., wzniesiony został według projektu znakomitego architekta Giacoma Quarenghiego (1744–1817). Od 2. poł. XIX w. była tu okryta złą sławą siedziba policji politycznej, w latach 1876–1901 – petersburskiego wydziału ochrany, w latach 1917–1918 – Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem [Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией] (WCzK), a następnie do 1932 r. Piotrogrodzkiej Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy [Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией, спекуляцией и преступлениям по должности], zwanej potocznie Czeka lub „czeriezwyczajką” (CzK), i Leningradzkiego Zarządu Zjednoczonego Państwowego Zarządu Politycznego [Объединённое государственное политическое управление] (OGPU).
W budynku znajdował się areszt śledczy i gabinet głównego twórcy bolszewickiego aparatu represji – osławionej „czeriezwyczajki”, szefa WCzK Feliksa E. Dzierżyńskiego (1877–1926), który kierował tą instytucją do śmierci. W lutym 1974 r. na pierwszym piętrze urządzono ekspozycję muzealną „Muzeum – gabinet F. Dzierżyńskiego”, rozbudowaną w latach 90. XX w. i przekształconą w muzeum „specsłużb” carskiej Rosji i Związku Sowieckiego. Obecnie jest to filia Państwowego Muzeum Historii Politycznej Rosji – „Gorochowa-2”. W trzech salach mieści się stała wystawa Historia policji politycznej Rosji w wiekach XIX–XX, w tym zrekonstruowany gabinet Dzierżyńskiego z meblami z epoki (z oryginalnego wyposażenia zachowały się jedynie fragmenty tapety, którą na ich podstawie odtworzono). Są tu prezentowane zdjęcia, dokumenty, także mundury funkcjonariuszy i odzież więzienna.
W roku 1959 na fasadzie budynku wmurowano granitową tablicę z płaskorzeźbionym portretem Dzierżyńskiego. Jednym z jego autorów był znany rzeźbiarz Grigorij D. Jastrebieniecki, późniejszy twórca petersburskiego pomnika Adama Mickiewicza w Zaułku Grafskim 8. Rosyjski tekst tej tablicy głosi: „W tym gmachu od 7/20 grudnia 1917 roku do 10/23 marca 1918 roku znajdowała się Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, na której czele stał wybitny działacz Partii Komunistycznej i Państwa Radzieckiego, najbliższy współpracownik W. I. Lenina – Feliks Edmundowicz Dzierżyński”.
Klasycystyczny gmach z lat 1788–1790, dwukrotnie przebudowany w XIX w., wzniesiony został według projektu znakomitego architekta Giacoma Quarenghiego (1744–1817). Od 2. poł. XIX w. była tu okryta złą sławą siedziba policji politycznej, w latach 1876–1901 – petersburskiego wydziału ochrany, w latach 1917–1918 – Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem [Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией] (WCzK), a następnie do 1932 r. Piotrogrodzkiej Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy [Всероссийская чрезвычайная комиссия по борьбе с контрреволюцией, спекуляцией и преступлениям по должности], zwanej potocznie Czeka lub „czeriezwyczajką” (CzK), i Leningradzkiego Zarządu Zjednoczonego Państwowego Zarządu Politycznego [Объединённое государственное политическое управление] (OGPU).
W budynku znajdował się areszt śledczy i gabinet głównego twórcy bolszewickiego aparatu represji – osławionej „czeriezwyczajki”, szefa WCzK Feliksa E. Dzierżyńskiego (1877–1926), który kierował tą instytucją do śmierci. W lutym 1974 r. na pierwszym piętrze urządzono ekspozycję muzealną „Muzeum – gabinet F. Dzierżyńskiego”, rozbudowaną w latach 90. XX w. i przekształconą w muzeum „specsłużb” carskiej Rosji i Związku Sowieckiego. Obecnie jest to filia Państwowego Muzeum Historii Politycznej Rosji – „Gorochowa-2”. W trzech salach mieści się stała wystawa Historia policji politycznej Rosji w wiekach XIX–XX, w tym zrekonstruowany gabinet Dzierżyńskiego z meblami z epoki (z oryginalnego wyposażenia zachowały się jedynie fragmenty tapety, którą na ich podstawie odtworzono). Są tu prezentowane zdjęcia, dokumenty, także mundury funkcjonariuszy i odzież więzienna.
W roku 1959 na fasadzie budynku wmurowano granitową tablicę z płaskorzeźbionym portretem Dzierżyńskiego. Jednym z jego autorów był znany rzeźbiarz Grigorij D. Jastrebieniecki, późniejszy twórca petersburskiego pomnika Adama Mickiewicza w Zaułku Grafskim 8. Rosyjski tekst tej tablicy głosi: „W tym gmachu od 7/20 grudnia 1917 roku do 10/23 marca 1918 roku znajdowała się Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, na której czele stał wybitny działacz Partii Komunistycznej i Państwa Radzieckiego, najbliższy współpracownik W. I. Lenina – Feliks Edmundowicz Dzierżyński”.
Materiały związane z hasłem
ostatnio dodane
Hasła:
Czarnomska Izabella
Walentynowiczówna Wanda
Skąpski Franciszek Salezy
Słonimski Ludwik
Walentynowicz Marian
Krajowski-Kukiel Feliks
Walentynowicz Rafał Antoni Władysław
Ogiński Ignacy
Szemioth Piotr
Szemioth Stanisław
Szemioth Włodzimierz
Szemioth Aleksander Edward
Żukowska Jadwiga Aniela Tekla
Liniewicz Leon
Filipkowski Stefan Julian
Rawicz-Szczerbo Władysław
Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego
Mickiewicz Stefan
Kakowski Aleksander
Spasowicz Włodzimierz
Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu
Żenkiewicz Józef
„Promień Poranny” / „Promień”
Dąbrowski Jarosław
Klub Robotniczy „Promień”
Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej
Barchwic Maria Ludwika
Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza
Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław
Łukaszewicz Dominik
Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub
Biblioteka:
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu
Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu
Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne
Polonica Petropolitana
Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja)
Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941
Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej