Kłoczkowski Wacław / Клочковский Вячеслав Евгеньевич (1873–1930), kontradmirał rosyjskiej, ukraińskiej i polskiej marynarki wojennej.

Urodził się 2/14 lutego 1873 r. w Petersburgu w rodzinie szlacheckiej Eugeniusza i Elżbiety ze Staniewiczów. Był wyznania rzymskokatolickiego. Edukację szkolną rozpoczął w szkole oo. Jezuitów w Tarnopolu (ukr. Тернопіль). Kontynuował naukę w gimnazjum w Wilnie, gdzie w 1893 r. złożył maturę. Podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, lecz w 1894 r. został relegowany z uczelni i zesłany w głąb Rosji za udział w demonstracji w 100. rocznicę insurekcji kościuszkowskiej. Naukę kontynuował w Demidowskim Liceum Prawniczym [Демидовский юридический лицей] w Jarosławiu nad Wołgą. Jeszcze podczas studiów zaciągnął się jako ochotnik do służby w Marynarce Wojennej (MW) Imperium Rosyjskiego i 13/25 maja 1897 r. został zaokrętowany na jednostce szkolnej „Woin” [Воин], wchodzącej w skład zespołu okrętów Korpusu Morskiego. Po odbyciu dwumiesięcznego rejsu szkolnego odkomenderowano go celem dokończenia studiów w Demidowskim Liceum Prawniczym, które ukończył 25 maja/6 czerwca 1898 r., uzyskując stopień kandydata nauk prawnych. Rozkazem szefa Sztabu Głównego MW z 22 maja/3 czerwca 1898 r. zaliczono Kłoczkowskiego do 18. ekipażu Floty Bałtyckiej jako junkra (ochotnika z cenzusem). Po złożeniu teoretycznych egzaminów z nauk morskich odbył kilkumiesięczną praktykę na krążowniku „Giercog Edinburgskij” [Герцог Эдинбургский], podczas której pełnił obowiązki młodszego oficera nawigacyjnego, uczestnicząc w koalicyjnych działaniach wojennych na Krecie (powstanie kreteńskie). 21 września/3 października 1899 r. został awansowany na pierwszy stopień oficerski – miczmana.

W latach 1899–1904 służył na różnych jednostkach jako: dowódca kompanii, oficer wachtowy, młodszy nawigator na pancerniku obrony wybrzeża „Gienierał-Admirał Apraksin” [Генерал-адмирал Апраксин] (1899–1900), oficer wachtowy na transportowcu „Samojed” [Самоед] (1899) i kanonierce „Groziaszczij” [Грозящий] (1900), oficer wachtowy, oficer rachunkowy i p.o. nawigatora na torpedowcu „Kasatka” [Касатка] (1900–1901), oficer rachunkowy na pancerniku „Połtawa” [Полтава] (1901–1902), oficer wachtowy na transportowcu „Jermak” [Ермак] (1902–1903), młodszy nawigator na pancerniku „Pietropawłowsk” [Петропавловск] (1903), młodszy oficer flagowy sztabu eskadry Oceanu Spokojnego (1903), starszy nawigator na stawiaczu min „Jenisiej” [Енисей] (1903). 9/22 grudnia 1903 r. przyznano Kłoczkowskiemu tytuł oficera nawigacyjnego II kl., a 15/28 marca 1904 r. awansował na stopień lejtnanta. Wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905), pełniąc funkcję starszego oficera nawigacyjnego na krążowniku „Admirał Nachimow” [Адмирал Нахимов], wchodzącym w skład II Eskadry Oceanu Spokojnego. Wyróżnił się w bitwie pod Cuszimą (14-15/27–28 maja 1905) – po zatopieniu okrętu z narażeniem życia uratował od śmierci swego dowódcę. Do listopada 1905 r. przebywał w niewoli. Po powrocie do Rosji otrzymał przydział na stanowisko starszego oficera na krążowniku „Bogatyr’” [Богатырь] (1906–1907), ściągniętym w marcu 1906 r. z Dalekiego Wschodu na Bałtyk. W 1907 r. odbył 10-miesięczny kurs w Oficerskiej Szkole Pływania Podwodnego [Либавский Учебный отряд подводного плавания] w Libawie (łot. Liepãja), gdzie szkolono oficerów-podwodników mających stanowić przyszłą kadrę sił podwodnych marynarki rosyjskiej. Po ukończeniu kursu otrzymał tytuł oficera pływania podwodnego i został wyznaczony dowódcą okrętu podwodnego „Pieskarʼ” [Пескарь] (1908), a następnie „Okuń” [Окунь] (1908–1909). 6/19 grudnia 1908 r. awansował na stopień kapitana-lejtnanta. W latach 1908–1909 był dowódcą szkolnego zespołu pływania podwodnego na Bałtyku.

W październiku 1909 r. przeniesiono Kłoczkowskiego do służby we Flocie Czarnomorskiej. Najpierw był dowódcą szkolnego zespołu pływania podwodnego (1909–1910), a następnie dowódcą dywizjonu okrętów podwodnych (1910–1911). W latach 1910–1912 pełnił obowiązki zastępcy komendanta Szkoły Pływania Podwodnego. 10/23 kwietnia 1911 r. awansował na kapitana 2. rangi. W latach 1912–1914 służył we Flocie Bałtyckiej kolejno jako dowódca awiza „Bakan” [Бакан] (1912), transportowca „Chabarowsk” [Хабаровск] (1912–1914), kontrtorpedowca „Strasznyj” [Страшный] (1914), a w końcu 1. Dywizjonu Okrętów Podwodnych (1913–1914). Od września do listopada 1913 r. przebywał w bazie Marine Nationale w Tulonie, gdzie zapoznawał się z organizacją szkolenia francuskich oficerów-podwodniaków. Po wybuchu I wojny światowej został skierowany ponownie do służby we Flocie Czarnomorskiej. Dowodził dywizjonem okrętów podwodnych (1914) oraz brygadą okrętów podwodnych (1915–1917). Wielokrotnie uczestniczył w operacjach stawiania zagród minowych przez okręty podwodne na podejściach do Bosforu, Warny i Konstancy w celu ograniczania ruchów okrętów floty turecko-niemieckiej. Za zasługi wojenne awansował 22 marca/4 kwietnia 1915 r. na kapitana 1. rangi, ze starszeństwem od 1/14 stycznia 1915 r., a 28 lipca/10 sierpnia 1917 r. – na kontradmirała. Po wycofaniu się Rosji z wojny (3 marca 1918) pozostał de facto bez przydziału.

W maju 1918 r. Kłoczkowski zaciągnął się do służby w marynarce wojennej państwa ukraińskiego, które pod protektoratem Niemiec tworzył hetman Pawło Skoropadski (1873–1945). Został wyznaczony oficjalnym przedstawicielem Ministerstwa Marynarki Wojennej do utrzymywania łączności z dowództwem armii niemieckiej okupującej Krym, a w okresie od 10 czerwca do grudnia 1918 r. dowodził marynarką ukraińską, złożoną z okrętów byłej rosyjskiej Floty Czarnomorskiej, które nie zostały ewakuowane przez bolszewików do Noworosyjska. Po upadku Skoropadskiego gen. Anton I. Denikin (1872–1947), dowódca antybolszewickiej Armii Ochotniczej, wyznaczył go głównym komendantem portu w Sewastopolu (grudzień 1918). W lutym 1919 r. złożył dymisję i na własną prośbę został zwolniony ze służby w rosyjskiej marynarce wojennej, by móc podjąć służbę w MW odrodzonej Polski.

Po powrocie do kraju 3 marca 1919 r. Kłoczkowski został przyjęty w szeregi Wojska Polskiego w stopniu byłego generała-podporucznika marynarki rosyjskiej i umieszczony w rezerwie oficerskiej. 22 kwietnia mianowano go zastępcą szefa Departamentu Spraw Morskich (DSM) w stopniu kontradmirała, a 26 kwietnia włączono jako rzeczoznawcę ds. morskich w skład delegacji polskiej na konferencję pokojową w Paryżu. Na misję zagraniczną został delegowany na wniosek szefa DSM kontradmirała Kazimierza Porębskiego (1872–1933), który znał go z czasów wspólnej służby w rosyjskiej marynarce wojennej i cenił jego wiedzę oraz doświadczenie. Niebagatelną rolę odegrało też przygotowanie prawnicze Kłoczkowskiego oraz biegła znajomość pięciu języków obcych (angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski). Po zakończeniu misji na konferencji pokojowej w lipcu 1919 r. został pełnomocnikiem wojskowym i morskim przy Poselstwie RP w Londynie i równocześnie przedstawicielem rządu polskiego ds. morskich przy Dowództwie Głównym Armii Sprzymierzonych w Paryżu (tę ostatnią funkcję sprawował do 22 października 1919 r.). Podczas pobytu na placówce, wykazując duże zdolności dyplomatyczne, zdołał wyjednać zgodę Admiralicji brytyjskiej na przysłanie do Polski misji morskiej. Odegrał również istotną rolę przy wyborze i przejęciu sześciu poniemieckich torpedowców przyznanych Rzeczypospolitej decyzją Rady Ambasadorów z 9 grudnia 1919 r., w ramach podziału byłej Kaiserliche Marine. Nadzorował ich remont w stoczniach brytyjskich przed rejsem do kraju.

Po odwołaniu do Polski (1 grudnia 1921) otrzymał przydział poza MW. W marcu 1922 r. uzyskał nominację na szefa Oddziału Administracyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w stopniu generała podporucznika (29 maja 1922 r. przemianowany na generała brygady ze starszeństwem od 1 maja 1919 r.), a w 1923 r. wyznaczony został drugim zastępcą szefa Administracji Armii. Po odbyciu ośmiomiesięcznego kursu w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie 1 listopada 1924 r. został ponownie skierowany do służby w MW. W stopniu kontradmirała objął stanowisko zastępcy szefa Kierownictwa MW, nadzorując pracę referatów: artylerii, uzbrojenia i broni podwodnej oraz służb: technicznej, gospodarczej i sanitarnej. Jako wybitny znawca broni podwodnej kierował komisją, której zadaniem było opracowanie założeń taktyczno-technicznych serii okrętów podwodnych, ujętych w programie rozbudowy floty. Na podstawie propozycji przedstawionych przez jego komisję Polska zamówiła we francuskiej stoczni Ateliers et Chantiers Augustin-Normand w Hawrze serię podwodnych stawiaczy min typu „Wilk” („Wilk”, „Ryś”, „Żbik”). W maju 1925 r., po zawieszeniu w czynnościach szefa Kierownictwa MW w związku z tzw. aferą minową, Kłoczkowski został przeniesiony w stan nieczynny, mimo że nie był obciążony odpowiedzialnością za ujawnione nadużycia. Jego ostatni przydział to dowództwo piechoty dywizyjnej w 15. Dywizji Piechoty w Toruniu (17 marca 1927). 30 września 1927 r. przeszedł w stan spoczynku.

Nie założył rodziny. Miał brata Eugeniusza, którego syn Henryk Wincenty (1902–1962) ukończył w Piotrogrodzie Korpus Morski Jego Cesarskiej Wysokości Następcy Tronu Cesarzewicza [Морской Е. И. В. Наследника Цесаревича Корпус], a w odrodzonej Polsce dosłużył się stopnia komandora-podporucznika.

Zmarł 5 stycznia 1930 r., został pochowany na Wojskowym Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 227, rz. 2).

Uhonorowany był odznaczeniami: rosyjskimi medalami morskimi oraz orderami św. Stanisława III kl. (1906), św. Włodzimierza IV kl. z mieczami i kokardą (1907), św. Stanisława II kl. (1910), św. Anny II kl. (1912), św. Włodzimierza III kl. z mieczami (1915), bronią św. Jerzego (1916); Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej IV kl. (1916, zgoda 1922), angielskimi orderami: św. Michała i św. Jerzego (1916, zgoda 1922), komandorią Orderu Polonia Restituta III kl. (1923) oraz Krzyżem Walecznych (1923).


Bibliografia:
W. Pater, Admirałowie 1918–2005. Słownik biograficzny, Gdynia 2006; J. Pertek, Kłoczkowski Wacław, w: Polski słownik biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, t. 13, s. 50–52 (bibliografia); А. М. Пожарский, Подводное плавание в Pоссии. 1834–1918 гг. Биографический справочник, Санкт-Петербург 2011; A. Zbierski, M. Cieślak, L. Trawicki, Udział Polaków w wojnie rosyjsko-japońskiej na morzu w latach 1904–1905, Gdańsk 2000, s. 90–93 (biogram), 160 (fot.); Cz. Ciesielski, Twórcy polskiej marynarki wojennej. Uznanie i represje (1918–1946; 1945–1951), Gdańsk 1995; S. Czerep, Generałowie i admirałowie polskiego pochodzenia w armii rosyjskiej 1914–1917, Białystok 2014; Kadry morskie Rzeczypospolitej, red. J. K. Sawicki, t. 2, Polska Marynarka Wojenna, cz. 1: Korpus oficerów 1918–1947, Gdynia 1996; toż, t. 5, Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947), Gdynia 2011; M. Kułakowski, Marynarka Wojenna Polski Odrodzonej, Toronto 1988, t. 1; М. Р. Литвин, К. Є. Науменко, Збройні сили України першої половини XX ст. Генерали і адмірали, Львів-Харків 2007; Z. Machaliński, Admirałowie polscy 1919–1950, Gdańsk 1993; S. M. Piaskowski, Kroniki Polskiej Marynarki Wojennej 1918–1946, t. 1, Albany N.Y. 1983; A. Wojtaszak, Generalicja Wojska Polskiego 1918–1926, Warszawa 2012; M. Stankiewicz, Z floty carskiej do polskiej, Warszawa 2007; Список личного состава судов флота, строевых и административных учреждений Морского Ведомства, Петроград 1916; Список старшинства офицерских чинов флота и Морского ведомства на 1917 г., cz. 1, Санкт-Петербург 2007 (reprint na CD); Centralne Archiwum Wojskowe (CAW) w Rembertowie: sygn. AP 16 378 (akta personalne Kłoczkowski Wacław).