A A A

Uniwiersitietskaja nab. nr 7–9

Универтетская наб., nr 7–9


Nazwę Cesarski Uniwersytet Petersburski uczelnia nosiła w latach 1821-1914, potem wielokrotnie ją zmieniała, od 1991 r. działa jako Petersburski Uniwersytet Państwowy. Fot. z 2013 r. © MCK (fot. S. Yonov).
26.07.2017
Uniwiersitietskaja nab. nr 7–9
Универтетская наб., nr 7–9 [сиUniwiersitietskaja nab. nr 7–9]

Cesarski Uniwersytet Petersburski [Императорский Санкт-Петербургский университет]. Uczelnia nosiła tę nazwę w latach 1821–1914, potem wielokrotnie ją zmieniała, od roku 1991 działa jako Petersburski Uniwersytet Państwowy [Санкт-Петербургский Государственный Университет] (PUP). Jest jedną z największych uczelni w Rosji, głównym centrum nauki i kultury. Uniwersytet powołany został przez cara Piotra I (1672–1825) jednocześnie z Akademią Nauk 28 stycznia 1724 r. Przestał jednak funkcjonować w pierwotnym kształcie w 1766 r. i ok. roku 1770 został połączony z Gimnazjum Akademickim przy istniejącej do 1805 r. Szkole Akademii. Jednak według XIX-wiecznej i porewolucyjnej historiografii Uniwersytet Petersburski, którego kontynuatorem jest współczesny PUP, powstał w 1819 r. w rezultacie przemianowania i reorganizacji wywodzącego się z założonego w 1786 r. Seminarium Nauczycielskiego, a powołanego do życia w 1804 r. Głównego Instytutu Pedagogicznego (GIP). Przy czym w 1828 r. GIP został odnowiony niezależnie od istniejącego już uniwersytetu. W tej wersji za datę założenia uczelni przyjmuje się 8/20 lutego 1819 r., w którym to dniu minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego ks. Aleksandr N. Golicyn (1773–1844) wygłosił wykład „O założeniu Uniwersytetu w Sankt Petersburgu”.

Początkowo działał, opierając się na stosunkowo liberalnym statucie GIP, a od 4/16 stycznia 1824 r. posługiwał się nowym statutem wzorowanym na statucie Uniwersytetu Moskiewskiego. W 1835 r. w Rosji weszła w życie nowa ustawa uniwersytecka zaostrzająca kontrolę władz nad życiem wyższych uczelni. Kolejna istotna zmiana w polityce oświatowej nastąpiła w 1884 r., wówczas to obowiązującą od roku 1863 ustawę zastąpiła jeszcze bardziej konserwatywna w charakterze.

Uniwersytet Petersburski (UP) od momentu zamknięcia przez władze carskie uniwersytetów w Warszawie i Wilnie w 1832 r., co de facto oznaczało likwidację polskiego szkolnictwa wyższego, stał się praktycznie jedyną uczelnią, w której wyższe wykształcanie mogli zdobywać Polacy z Królestwa Polskiego i tzw. guberni zachodnich. Przy czym napływ studentów z Królestwa ściśle regulował system stypendialny. Dopiero otwarcie w 1861 r. w Warszawie Szkoły Głównej dało im możliwość kształcenia się poza stolicą imperium. Niemniej jednak przez cały wiek XIX polskie środowisko studenckie ze swym ożywionym życiem w ramach różnorodnych organizacji studenckich, z których najpoważniejszą był działający od końca lat 50. XIX w. „Ogół” , stanowiło jedną z liczniejszych reprezentacji narodowościowych UP. Z czasem znaczącą rolę zaczęła w nim odgrywać także polska kadra profesorska. Pierwsi polscy studenci pojawili się na UP w latach 20. XIX w., liczniejsza grupa przybyła w 2. poł. lat 30. Według danych zawartych w corocznych sprawozdaniach UP w latach 1850–1855 Polacy stanowili ok. jednej trzeciej ogółu studentów. Opracowany w 1861 r. na potrzeby III Oddziału spis studiujących tam Polaków zawiera 454 nazwiska – 140 osób z Królestwa i 314 z guberni zachodnich. W latach 1863–1873 liczba polskich studentów UP wahała się od kilkudziesięciu do 150 osób. W tym okresie zaczęli się też oni mocniej angażować w ruchy spiskowe i rewolucyjne rożnych opcji, współpracując także z ich rosyjskimi odpowiednikami. Nieoficjalnie od roku 1873 Ministerstwo Oświaty zezwoliło na powiększenie liczby Polaków studiujących na uniwersytetach rosyjskich do 20%. Redakcja petersburskiego „Kraju” szacowała, iż w UP studiowało ich w 1882 r. – 224, a w 1884 r. – 242.

W chwili otwarcia UP w 1819 r. pracowało na jego Wydziale Fizyczno-Matematycznym trzech polskich profesorów – Wincenty Wiśniewski (1781–1855), Wincenty Ankudowicz (1792–1856) i Konrad Szelejkowski. W 1840 r. związał się z UP botanik Jan Szychowski (1800–1854), którego następcą został Leon Cienkowski (1822–1887). Najbardziej znaną postacią związaną z tą uczelnią w latach 1822–1835 był orientalista Józef Sękowski (1800–1858), po nim pojawili się inni orientaliści: w latach 1835–1866 arabista Antoni Muchliński (1808–1877), w latach 1842–1845 Ignacy Pietraszewski (1796–1869) i pod koniec lat 40. XIX w. Michał Nawrocki. W 1861 r. na uczelni pracowało 11 polskich wykładowców. Najliczniejszą grupę wśród nich stanowili prawnicy. Kolejno wymienić tu można: Ignacego Iwanowskiego, Romualda Hubego (1803–1890), Cypriana Zaborowskiego, Antoniego Czajkowskiego (1816–1873), Hieronima Krzyżanowskiego (1819–1875), Stosława Łagunę (1833–1900), Karola Hubego (1817–1894) i Włodzimierza Spasowicza (1829–1906). Nauki ekonomiczne reprezentował Baltazar Kalinowski (ok. 1827–1884), literaturę Ryszard Lange. Barwną postacią mocno identyfikowaną z uczelnią był filolog klasyczny Tadeusz Zieliński (1859–1944). Wybitnym naukowcem o znaczeniu europejskim był wreszcie językoznawca Jan Niecisław Baudouin de Courtenay (1845–1929). Polscy absolwenci i kadra profesorska UP, którzy doczekali się odrodzenia Rzeczypospolitej po roku 1918, zasilili polskie szkolnictwo wyższe.

ostatnio dodane


Hasła: Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w Petersburgu / Piotrogrodzie Niżyńska Bronisława Więckowski Aleksander Józef Słonimski Siergiej Czarnomska Izabella Walentynowiczówna Wanda Skąpski Franciszek Salezy Słonimski Ludwik Walentynowicz Marian Krajowski-Kukiel Feliks Walentynowicz Rafał Antoni Władysław Ogiński Ignacy Szemioth Piotr Szemioth Stanisław Szemioth Włodzimierz Szemioth Aleksander Edward Żukowska Jadwiga Aniela Tekla Liniewicz Leon Filipkowski Stefan Julian Rawicz-Szczerbo Władysław Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego Mickiewicz Stefan Kakowski Aleksander Spasowicz Włodzimierz Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu Żenkiewicz Józef „Promień Poranny” / „Promień” Dąbrowski Jarosław Klub Robotniczy „Promień” Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej Barchwic Maria Ludwika Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław Łukaszewicz Dominik Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub Jocher Adam Teofil Biblioteka: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne Polonica Petropolitana Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja) Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941 Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej
Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszej witryny. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na twoim dysku zmień ustawienia przeglądarki
Akceptuję
Więcej informacji