Сенатская пл., nr 1–3 [Senatskaja pł. nr 1–3] (dawniej Декабристов пл. [Diekabristow pł.])

Późnoklasycystyczny budynek wzniesiony w latach 1829–1834 na pl. Senackim jako ostatni wielki projekt czołowego architekta doby mikołajowskiej Carla Rossiego (1775–1849) stał się siedzibą Senatu i Świątobliwego Synodu [Сенат и Святейший Правительствующий Синод]. Powołany do życia w 1711 r. Senat pracował wcześniej w budynku Dziewięciu Kolegiów na Wyspie Wasilewskiej. Ogromna inwestycja, na którą składały się dwa rozległe budynki połączone łukiem triumfalnym nad ul. Galerną, była kolejnym po wybudowaniu w latach 1808–1823 gmachu Admiralicji etapem przebudowy pl. Senackiego. Zrealizował ją architekt Aleksandr J. Sztaubiert (1780–1843), który był również autorem projektu wnętrza poświęconej 23 marca 1834 r. senackiej cerkwi św. Aleksandra Newskiego. Wcześniej na miejscu późniejszego skrzydła Synodu znajdował się dom handlarki Kusownikowej, w miejscu zaś skrzydła Senatu stał dom z muru pruskiego (niem. Fachwerk) ks. Aleksandra D. Mienszykowa (1673–1729). Właścicielem tego ostatniego został następnie wicekanclerz hr. Andriej I. Osterman [Heinrich Johann Friedrich Ostermann] (1687–1747). W 1744 r. budynek ów przeszedł we władanie kanclerza Aleksieja P. Biestużewa-Riumina (1693–1766), dla którego przerobiono go w stylu barokowym. W końcu został przejęty przez skarb państwa w 1763 r. i przebudowany na życzenie Katarzyny II (1729–1796) przez architekta niemieckiego pochodzenia Aleksandra F. Wista (1722–1794) na siedzibę Senatu. W latach 80. i 90. XVIII w. przeszedł kolejną przebudowę prawdopodobnie według projektu architekta Iwana J. Starowa (1745–1808). Kapitalny remont klasycystyczna siedziba obu czołowych instytucji państwowych projektu Carla Rossiego przeszła w 1880 r. W trakcie rewolucji 1917 r. Senat zlikwidowano 22 listopada 1880 r., Synod zaś przeniósł się także w tamtym roku do Moskwy.

Od 1925 r. w dawnym gmachu Synodu i Senatu działało Państwowe Rosyjskie Archiwum Historyczne [Российский государственный исторический архив], które przeniesiono w 2006 r. do nowego gmachu przy prosp. Zaniewskim. Po kapitalnym remoncie przeprowadzonym w 2007 r. od maja 2008 r. w jednym skrzydle budynku działa Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej [Конституционный суд Российской Федерации], a w drugim od maja 2009 r. funkcjonuje Prezydencka Biblioteka im. B. N. Jelcyna [Президентская библиотека имени Б. Н. Ельцина]. W założonym w 1925 r. Rosyjskim Archiwum Historycznym, jednej z największych instytucji archiwalnych Europy, której zasób wynosi ponad 6,5 mln jednostek, oprócz kluczowych dokumentów dla dziejów Rosji XVIII–XX w. znajdują się także materiały dotyczące dziejów Rzeczypospolitej i Królestwa Polskiego oraz relacji polsko-rosyjskich w XVIII–XX w. Do traktatu ryskiego z 1921 r. w archiwum przechowywano najcenniejsze polskie archiwalia, które trafiły jako zdobycze wojenne lub popowstaniowe konfiskaty najpierw do archiwów Senatu i Synodu. Po traktacie ryskim część z nich została zwrócona Polsce, jak np. archiwum Heroldii Królestwa Polskiego, część zaś przekazana do Moskwy do dzisiejszego Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej. W XIX w. polscy badacze mieli do tych dokumentów utrudniony dostęp. Szczególne zasługi w uporządkowaniu oraz udostępnianiu polskim badaczom tego zasobu położył historyk-archiwista, historyk literatury i wydawca Stanisław Ptaszycki (1853–1933), absolwent Uniwersytetu Petersburskiego i wieloletni nauczyciel w petersburskich gimnazjach, który został też zatrudniony jako tłumacz-archiwista i w latach 1884–1887 opiekun Metryki Litewskiej.