Bastion Trubeckiego [Трубецкой бастион] to jeden z zachodnich bastionów twierdzy Pietropawłowskiej zwrócony w stronę Wyspy Wasilewskiej, połączony z bastionem Naryszkina kurtyną Jekatierynską, a z bastionem Zotowa kurtyną Wasilewską. Jako drewniano-ziemna konstrukcja powstał w 1703 r. według projektu inżyniera Josepha-Gasparda Lamberta de Guerina pod nadzorem ks. Jurija J. Trubeckiego (1668–1739). W latach 1708–1709 został przebudowany na kamienny bastion zaprojektowany przez inżyniera i architekta Domenica Trezziniego (1670–1834). W latach 1779–1785 jego ściany zewnętrzne zostały pokryte granitowymi płytami. Już od 1. ćwierci XVIII w. użytkowany był jako areszt śledczy tajnej kancelarii. To tu w 1718 r. uwięziony został syn Piotra I carewicz Aleksy (1690–1718). Od roku 1724 w bastionie znajdowały się także pracownie rzemieślnicze, magazyny i mieszkania Mennicy. Od początku XIX w. część bastionu użytkowana była przez Zarząd Artylerii [Артиллерийское ведомствo] i żołnierzy tutejszego garnizonu. Z początkiem 1826 r. część jego kazamat przekształcono w cele aresztanckie dla uczestników powstania dekabrystów z 14 grudnia 1825 r. Po upadku powstania 1830/1831 r. wśród więźniów bastionu Trubeckiego znalazł się przeniesiony potem do Szlisselburga mjr Walerian Łukasiński (1786–1968), twórca Wolnomularstwa Narodowego i Towarzystwa Patriotycznego. W latach 1870–1872 według projektu inżynierów K. P. Andriejewa i M. A. Pasypkina w bastionie Trubieckiego przebudowano część aresztancką. Powstało wówczas piętrowe więzienie z 73 pojedynczymi celami (od 1878 roku – 69 cel), które w latach 1872–1921 było głównym więzieniem śledczym dla więźniów politycznych. W tym okresie przewinęło się przezeń ok. 1,5 tys. ludzi. W bastionie wyroki odbywali też polscy spiskowcy i rewolucjoniści, m.in. Ludwik Waryński (1856–1889), działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego, założyciel robotniczej partii „Proletariat”. Łukasiński i Waryński zostali wyróżnieni pamiątkowymi tablicami na zewnętrznej ścianie bastionu. Po roku 1900 więźniami bastionu byli m.in. członkowie Partii Socjalno-Rewolucyjnej, tzw. eserzy, a wśród nich w 1901 r. wychowany w Warszawie Boris W. Sawinkow (1879–1925). W okresie radzieckim w bastionie Trubeckiego przetrzymywani byli w charakterze zakładników czterej wielcy książęta, których w styczniu 1919 r. zabito po zamordowaniu w tymże roku w Niemczech Róży Luksemburg (1871–1919) i Karla Liebknechta (1871–1919) i pochowano na terenie twierdzy w zbiorowej mogile. W latach 1917–1921 w okresie czerwonego terroru przetrzymywano tu i stracono wiele osób, m.in. uczestników powstania kronsztadzkiego 1921 r. W 1924 r. bastion stał się częścią Muzeum Rewolucji, a od 1954 r. gospodaruje nim Państwowe Muzeum Historii Petersburga, które zorganizowało w byłym więzieniu stałą ekspozycję. W 1994 r. urządzona tu została niewielka wystawa poświęcona więzionym w twierdzy Polakom, niestety zamknięto ją po kilku latach.