Niewskij pr. nr 32–34
Невский пр., nr 32–34
Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej (kościół św. Katarzyny) główna świątynia całej petersburskiej wspólnoty rzymskokatolickiej, która do połowy XIX w. składała się przede wszystkim z Włochów, Francuzów i Niemców. Fot. z 2013 r. © MCK (fot. S. Yonov).
01.12.2015
Невский пр., nr 32–34 [Niewskij pr. nr 32–34]
Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, przez dziesięciolecia kościół matka dla katolików w całej Rosji, a przy tym główna świątynia petersburskiej wspólnoty rzymskokatolickiej, która do połowy XIX w. składała się przede wszystkim z Włochów, Francuzów i Niemców. Polacy zaczęli w niej dominować w późniejszym okresie.
Została zbudowana na działce podarowanej w 1738 r. przez carycę Annę Iwanownę (1693–1740). Wznoszono ją w latach 1763–1783, a największe piętno na jej kształcie architektonicznym odcisnął francuski architekt Jean-Baptiste Vallin de la Mothe (1729–1800). Początkowo w kościele posługiwali franciszkanie, następnie jezuici (1800), po ich kasacie dominikanie, a od 1892 r. księża diecezjalni. Ważną rolę w życiu petersburskiej Polonii kościół św. Katarzyny odgrywał od lat 80. XIX w. Działały tu szkoły, od 1884 r. wspierane m.in. przez rodzinę Kierbedziów Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności, od 1901 r. pierwsza żeńska apteka założona przez polską farmaceutkę i działaczkę społeczną Antoninę Leśniewską (1866–1937). Z kościołem i parafią św. Katarzyny związani byli polscy święci: bp Zygmunt Szczęsny Feliński (1822–1895), o. Rafał Kalinowski (1835–1907) i s. Urszula Ledóchowska (1865–1939), a jej ostatni przed I wojną światową proboszcz, ks. prałat Konstanty Budkiewicz (1867–1923), został rozstrzelany w podziemiach moskiewskiej Łubianki w 1923 r.
Bogaty wystrój wnętrza świątyni był dziełem m.in. związanych z petersburską ASP polskich malarzy – Tadeusza Goreckiego (1825–1868) i Wojciecha Gersona (1831–1901). W 1938 r. kościół zamknięto, a jego majątek zniszczono i rozgrabiono. Zamieniony na magazyn spłonął w 1947 r.
Pod koniec lat 70. XX w. podjęto prace rekonstrukcyjne w celu urządzenia w nim sali koncertowej, jednak ich efekty unicestwił kolejny pożar z 1984 r. Parafię św. Katarzyny zarejestrowano ponownie w 1991 r., a rok później zrujnowaną świątynię zwrócono Kościołowi. Od tego czasu trwają w niej prace restauracyjne. 23 lipca 2013 r. świątynia otrzymała godność bazyliki mniejszej.
Podziemia kościoła św. Katarzyny przez 140 lat (do 1938) były miejscem pochówku króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732–1798). Podczas jego pogrzebu 8 marca 1798 r. po raz pierwszy odegrano Requiem es-moll op. 14 Józefa Kozłowskiego (1757–1831). W 1807 r. pochowano w podziemiach mistyka i wolnomularza Tadeusza Grabiankę (1740–1807), a w latach 1857–1824 były one także miejscem spoczynku odzyskanych przez Polonię z Rosyjskiej Biblioteki Narodowej pozostałości szczątków króla Stanisława Leszczyńskiego (1677–1766).
Krypta królewska została wyremontowana w latach 90. XX w. pod kierunkiem dr Romualdy Hankowskiej (1933–1999), historyka sztuki i muzealnika przez wiele lat działającej nad Newą, autorki wydanej po polsku (1997) i rosyjsku (2001) monografii dziejów tej świątyni. W krypcie eksponowane są: fragment płyty inskrypcyjnej pierwotnie mieszczącej się w posadzce świątyni oraz poświęcona królowi niewielka wystawa. We wnętrzu kościoła znajduje się również tablica upamiętniająca pochówek Poniatowskiego.
Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, przez dziesięciolecia kościół matka dla katolików w całej Rosji, a przy tym główna świątynia petersburskiej wspólnoty rzymskokatolickiej, która do połowy XIX w. składała się przede wszystkim z Włochów, Francuzów i Niemców. Polacy zaczęli w niej dominować w późniejszym okresie.
Została zbudowana na działce podarowanej w 1738 r. przez carycę Annę Iwanownę (1693–1740). Wznoszono ją w latach 1763–1783, a największe piętno na jej kształcie architektonicznym odcisnął francuski architekt Jean-Baptiste Vallin de la Mothe (1729–1800). Początkowo w kościele posługiwali franciszkanie, następnie jezuici (1800), po ich kasacie dominikanie, a od 1892 r. księża diecezjalni. Ważną rolę w życiu petersburskiej Polonii kościół św. Katarzyny odgrywał od lat 80. XIX w. Działały tu szkoły, od 1884 r. wspierane m.in. przez rodzinę Kierbedziów Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności, od 1901 r. pierwsza żeńska apteka założona przez polską farmaceutkę i działaczkę społeczną Antoninę Leśniewską (1866–1937). Z kościołem i parafią św. Katarzyny związani byli polscy święci: bp Zygmunt Szczęsny Feliński (1822–1895), o. Rafał Kalinowski (1835–1907) i s. Urszula Ledóchowska (1865–1939), a jej ostatni przed I wojną światową proboszcz, ks. prałat Konstanty Budkiewicz (1867–1923), został rozstrzelany w podziemiach moskiewskiej Łubianki w 1923 r.
Bogaty wystrój wnętrza świątyni był dziełem m.in. związanych z petersburską ASP polskich malarzy – Tadeusza Goreckiego (1825–1868) i Wojciecha Gersona (1831–1901). W 1938 r. kościół zamknięto, a jego majątek zniszczono i rozgrabiono. Zamieniony na magazyn spłonął w 1947 r.
Pod koniec lat 70. XX w. podjęto prace rekonstrukcyjne w celu urządzenia w nim sali koncertowej, jednak ich efekty unicestwił kolejny pożar z 1984 r. Parafię św. Katarzyny zarejestrowano ponownie w 1991 r., a rok później zrujnowaną świątynię zwrócono Kościołowi. Od tego czasu trwają w niej prace restauracyjne. 23 lipca 2013 r. świątynia otrzymała godność bazyliki mniejszej.
Podziemia kościoła św. Katarzyny przez 140 lat (do 1938) były miejscem pochówku króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732–1798). Podczas jego pogrzebu 8 marca 1798 r. po raz pierwszy odegrano Requiem es-moll op. 14 Józefa Kozłowskiego (1757–1831). W 1807 r. pochowano w podziemiach mistyka i wolnomularza Tadeusza Grabiankę (1740–1807), a w latach 1857–1824 były one także miejscem spoczynku odzyskanych przez Polonię z Rosyjskiej Biblioteki Narodowej pozostałości szczątków króla Stanisława Leszczyńskiego (1677–1766).
Krypta królewska została wyremontowana w latach 90. XX w. pod kierunkiem dr Romualdy Hankowskiej (1933–1999), historyka sztuki i muzealnika przez wiele lat działającej nad Newą, autorki wydanej po polsku (1997) i rosyjsku (2001) monografii dziejów tej świątyni. W krypcie eksponowane są: fragment płyty inskrypcyjnej pierwotnie mieszczącej się w posadzce świątyni oraz poświęcona królowi niewielka wystawa. We wnętrzu kościoła znajduje się również tablica upamiętniająca pochówek Poniatowskiego.
Materiały związane z hasłem
Hasła powiązane:
Gimnazjum męskie przy kościele św. Katarzyny
Budkiewicz Konstanty Romuald
Kółko Pań [Rzymskokatolickiego Towarzystwa Dobroczynności]
Towarzystwo Niesienia Pomocy Niezamożnym Uczniom Gimnazjum św. Katarzyny (TNP)
Leśniewska Antonina
Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej (RzTD)
Wyższe Kursy Polskie
Indeks adresowy:
Niewskij pr. nr 32–34
ostatnio dodane
Hasła:
Kochański Paweł
Polacy w Zakładach Putiłowskich (1868–1937)
Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w Petersburgu / Piotrogrodzie
Niżyńska Bronisława
Więckowski Aleksander Józef
Słonimski Siergiej
Czarnomska Izabella
Walentynowiczówna Wanda
Skąpski Franciszek Salezy
Słonimski Ludwik
Walentynowicz Marian
Krajowski-Kukiel Feliks
Walentynowicz Rafał Antoni Władysław
Ogiński Ignacy
Szemioth Piotr
Szemioth Stanisław
Szemioth Włodzimierz
Szemioth Aleksander Edward
Żukowska Jadwiga Aniela Tekla
Liniewicz Leon
Filipkowski Stefan Julian
Rawicz-Szczerbo Władysław
Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego
Mickiewicz Stefan
Kakowski Aleksander
Spasowicz Włodzimierz
Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu
Żenkiewicz Józef
„Promień Poranny” / „Promień”
Dąbrowski Jarosław
Klub Robotniczy „Promień”
Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej
Barchwic Maria Ludwika
Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza
Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław
Łukaszewicz Dominik
Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub
Jocher Adam Teofil
Biblioteka:
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu
Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu
Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne
Polonica Petropolitana
Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja)
Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941
Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej