Mojki r. nab. nr 50
Мойки р. наб., nr 50
Pałac G. Ch. Stegelmanna, do którego został w 1795 r. przeniesiony z twierdzy Pietropawłowskiej naczelnik insurekcji 1794 r. Tadeusz Kościuszko (1746-1817).
25.07.2017
Мойки р. наб., nr 50 [Mojki r. nab. nr 50]
Pałac Heinricha Christiana Stegelmanna [Дворец Г. Х. Штегельмана] – lewe skrzydło. Zapewne to właśnie tu został przeniesiony z twierdzy Pietropawłowskiej naczelnik insurekcji 1794 r. Tadeusz Kościuszko (1746–1817). Świadectwo, jakie pozostawił w swych Pamiętnikach jego współwięzień w twierdzy Julian Ursyn Niemcewicz (1757–1841), mówi, że Kościuszko: „z domu komendanta fortecy do obszernego pałacu Orłowa przeniesionym został”. W połowie XVIII w. nad rzeką Mojką stanął dom dostawcy dworu carskiego kupca H. Ch. Stegelmanna.
Pałac Heinricha Christiana Stegelmanna [Дворец Г. Х. Штегельмана] – lewe skrzydło. Zapewne to właśnie tu został przeniesiony z twierdzy Pietropawłowskiej naczelnik insurekcji 1794 r. Tadeusz Kościuszko (1746–1817). Świadectwo, jakie pozostawił w swych Pamiętnikach jego współwięzień w twierdzy Julian Ursyn Niemcewicz (1757–1841), mówi, że Kościuszko: „z domu komendanta fortecy do obszernego pałacu Orłowa przeniesionym został”. W połowie XVIII w. nad rzeką Mojką stanął dom dostawcy dworu carskiego kupca H. Ch. Stegelmanna.
W latach 1750–1753 na zlecenie zamożnego właściciela wybitny włoski architekt Bartolomeo F. Rastrelli (1700–1771) przebudował go na piętrowy dwuskrzydłowy barokowy pałac z paradnym dziedzińcem. Budowla ta była potem wielokrotnie przebudowywana i obecnie, zachowując klasycystyczny charakter, w niewielkim stopniu przypomina dawną rezydencję. W 1763 r. wdowa po Stegelmannie wystawiła na sprzedaż pałac, który w roku 1764 został przejęty przez skarb państwa i decyzją carycy Katarzyny II (1729–1796) przeznaczono go na rezydencję jej faworyta hr. Grigorija G. Orłowa (1734–1783).
Po wypadnięciu z łask Orłowa w sierpniu 1780 r. pałac przebudowano dla nowego właściciela, którym został wybitny pedagog wojskowy hr. Friedrich Anhalt (1732–1794), nauczyciel w Korpusie Kadetów, postać niezwykle popularna nad Newą. To właśnie do opuszczonej po śmierci hr. Anhalta rezydencji decyzją Katarzyny II latem 1795 r. został przeniesiony z twierdzy Pietropawłowskiej Tadeusz Kościuszko. W liście do niemieckiego dyplomaty barona Friedricha Melchiora von Grimma (1723–1807) z 19 września 1795 r. caryca pisała: „Wciąż niedomaga, dlatego też umieściłam go w domu Stegelmanna, gdzie wcześniej mieszkał nieboszczyk hrabia Anhalt; przy domu jest niewielki ogród, tam może spacerować. Jest potulny jak baranek”. Do domu Stegelmanna przeniesiono wraz z byłym naczelnikiem także innych polskich więźniów, którzy zajęli pomieszczenia na parterze budynku. Czas miały wypełniać Kościuszce spacery po ogrodzie, czytanie, rysowanie i prace tokarskie.
Po wstąpieniu na tron cara Pawła I (1754–1801) to właśnie stąd został w 1796 r. uwolniony po złożeniu przysięgi wiernopoddańczej; wraz z naczelnikiem wolność miało wtedy odzyskać ok. 20 tys. uczestników insurekcji 1794 r. W 1797 r. Paweł I podarował dom Stegelmanna przyrodniemu bratu Aleksiejowi G. Bobrinskiemu (1762–1813), synowi hr. G. G. Orłowa. Kilka miesięcy później Bobrinski przekazał go na potrzeby Domu Wychowawczego, a sam przeniósł się do pałacyku przy ul. Galernej. Przez wiele lat w dawnym pałacu Orłowa działał przytułek i szkoła. Obecnie budynek należy do Uniwersytetu Pedagogicznego im. A. I. Hercena [Педагогический университет им. А. И. Герцена].
Po wypadnięciu z łask Orłowa w sierpniu 1780 r. pałac przebudowano dla nowego właściciela, którym został wybitny pedagog wojskowy hr. Friedrich Anhalt (1732–1794), nauczyciel w Korpusie Kadetów, postać niezwykle popularna nad Newą. To właśnie do opuszczonej po śmierci hr. Anhalta rezydencji decyzją Katarzyny II latem 1795 r. został przeniesiony z twierdzy Pietropawłowskiej Tadeusz Kościuszko. W liście do niemieckiego dyplomaty barona Friedricha Melchiora von Grimma (1723–1807) z 19 września 1795 r. caryca pisała: „Wciąż niedomaga, dlatego też umieściłam go w domu Stegelmanna, gdzie wcześniej mieszkał nieboszczyk hrabia Anhalt; przy domu jest niewielki ogród, tam może spacerować. Jest potulny jak baranek”. Do domu Stegelmanna przeniesiono wraz z byłym naczelnikiem także innych polskich więźniów, którzy zajęli pomieszczenia na parterze budynku. Czas miały wypełniać Kościuszce spacery po ogrodzie, czytanie, rysowanie i prace tokarskie.
Po wstąpieniu na tron cara Pawła I (1754–1801) to właśnie stąd został w 1796 r. uwolniony po złożeniu przysięgi wiernopoddańczej; wraz z naczelnikiem wolność miało wtedy odzyskać ok. 20 tys. uczestników insurekcji 1794 r. W 1797 r. Paweł I podarował dom Stegelmanna przyrodniemu bratu Aleksiejowi G. Bobrinskiemu (1762–1813), synowi hr. G. G. Orłowa. Kilka miesięcy później Bobrinski przekazał go na potrzeby Domu Wychowawczego, a sam przeniósł się do pałacyku przy ul. Galernej. Przez wiele lat w dawnym pałacu Orłowa działał przytułek i szkoła. Obecnie budynek należy do Uniwersytetu Pedagogicznego im. A. I. Hercena [Педагогический университет им. А. И. Герцена].
Materiały związane z hasłem
ostatnio dodane
Hasła:
Kochański Paweł
Polacy w Zakładach Putiłowskich (1868–1937)
Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w Petersburgu / Piotrogrodzie
Niżyńska Bronisława
Więckowski Aleksander Józef
Słonimski Siergiej
Czarnomska Izabella
Walentynowiczówna Wanda
Skąpski Franciszek Salezy
Słonimski Ludwik
Walentynowicz Marian
Krajowski-Kukiel Feliks
Walentynowicz Rafał Antoni Władysław
Ogiński Ignacy
Szemioth Piotr
Szemioth Stanisław
Szemioth Włodzimierz
Szemioth Aleksander Edward
Żukowska Jadwiga Aniela Tekla
Liniewicz Leon
Filipkowski Stefan Julian
Rawicz-Szczerbo Władysław
Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego
Mickiewicz Stefan
Kakowski Aleksander
Spasowicz Włodzimierz
Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu
Żenkiewicz Józef
„Promień Poranny” / „Promień”
Dąbrowski Jarosław
Klub Robotniczy „Promień”
Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej
Barchwic Maria Ludwika
Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza
Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław
Łukaszewicz Dominik
Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub
Jocher Adam Teofil
Biblioteka:
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu
Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu
Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne
Polonica Petropolitana
Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja)
Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941
Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej