Kronwierkskij pr. nr 7
Кронверкский пр., nr 7
Zbudowany w latach 1909-20 Meczet Soborowy w dzielnicy Piotrogrodzkiej – widok współczesny. Fot. z 2014 r. © MCK (fot. S. Yonov)
11.04.2016
Кронверкский пр., nr 7 [Kronwierkskij pr. nr 7]
Meczet Soborowy [Соборная мечеть]. W budowie dominującego w panoramie dzielnicy Piotrogrodzkiej meczetu, zaprojektowanego w 1908 r. przez Nikołaja W. Wasiljewa (1875–1958), a prowadzonej w latach 1909–1913, aktywnie uczestniczył inżynier cywilny i architekt Stefan Kryczyński (1874–1923), polski Tatar, członek muzułmańskiej społeczności Petersburga. Społeczność ta, składająca się w znacznej części z Tatarów i zamieszkująca tradycyjnie w dzielnicy Piotrogrodzkiej, zawiązała w 1905 r. komitet, który miał ogłosić konkurs na projekt i doprowadzić do sfinalizowania budowy pierwszego w mieście publicznego meczetu. W przeprowadzonym w 1907 r. konkursie, na który wpłynęło 45 prac, uczestniczyli również miejscowi polscy architekci Marian Lalewicz (1876–1944) i Marian Peretiatkowicz (1872–1916). Przedsięwzięciu patronował ostatni emir Buchary Said Mir Muhammed Alim Chan (1880–1944), który nabył za 312 tys. rubli działkę pod przyszłą świątynię. Kryczyński był blisko związany z rezydującym nad Newą emirem. Na jego zlecenie zaprojektował m.in. petersburski pałac emira, w którym potem sam przez wiele lat mieszkał. Przyjęty do realizacji projekt Wasiljewa łączył tradycję architektoniczną środkowoazjatyckiego islamu – za wzorzec posłużyło mauzoleum Gur-i Mir w Samarkandzie, z wpływami bujnie rozwijającego się nad Newą północnego modernizmu. W jego realizacji obok Kryczyńskiego (który odpowiadał m.in. za prace przygotowawcze) uczestniczył również Alexander von Hohen (1856–1914), nadworny architekt cara Mikołaja II (1868–1918). Pierwsza uroczysta modlitwa w nieukończonym jeszcze meczecie, który mógł pomieścić 5 tys. wiernych, miała miejsce 21 lutego 1913 r. i była związana z obchodami 300-lecia dynastii Romanowów. Oficjalne zakończenie prac budowlanych nastąpiło 30 kwietnia 1920 r. W 1937 r. meczet znacjonalizowano, a lokalna wspólnota muzułmańska uległa rozproszeniu na skutek prześladowań.
Ostatecznie meczet został zamknięty w roku 1940, a w 1968 uznano go za zabytek. Prace remontowe rozpoczęto jednak dopiero w połowie lat 80. XX w. i prowadzono je do 2003 r., obecnie meczet jest ponownie remontowany. Muzułmanie o zwrot swej świątyni zabiegali już od końca lat 40. XX w., a odzyskali ją w roku 1956.
Meczet Soborowy [Соборная мечеть]. W budowie dominującego w panoramie dzielnicy Piotrogrodzkiej meczetu, zaprojektowanego w 1908 r. przez Nikołaja W. Wasiljewa (1875–1958), a prowadzonej w latach 1909–1913, aktywnie uczestniczył inżynier cywilny i architekt Stefan Kryczyński (1874–1923), polski Tatar, członek muzułmańskiej społeczności Petersburga. Społeczność ta, składająca się w znacznej części z Tatarów i zamieszkująca tradycyjnie w dzielnicy Piotrogrodzkiej, zawiązała w 1905 r. komitet, który miał ogłosić konkurs na projekt i doprowadzić do sfinalizowania budowy pierwszego w mieście publicznego meczetu. W przeprowadzonym w 1907 r. konkursie, na który wpłynęło 45 prac, uczestniczyli również miejscowi polscy architekci Marian Lalewicz (1876–1944) i Marian Peretiatkowicz (1872–1916). Przedsięwzięciu patronował ostatni emir Buchary Said Mir Muhammed Alim Chan (1880–1944), który nabył za 312 tys. rubli działkę pod przyszłą świątynię. Kryczyński był blisko związany z rezydującym nad Newą emirem. Na jego zlecenie zaprojektował m.in. petersburski pałac emira, w którym potem sam przez wiele lat mieszkał. Przyjęty do realizacji projekt Wasiljewa łączył tradycję architektoniczną środkowoazjatyckiego islamu – za wzorzec posłużyło mauzoleum Gur-i Mir w Samarkandzie, z wpływami bujnie rozwijającego się nad Newą północnego modernizmu. W jego realizacji obok Kryczyńskiego (który odpowiadał m.in. za prace przygotowawcze) uczestniczył również Alexander von Hohen (1856–1914), nadworny architekt cara Mikołaja II (1868–1918). Pierwsza uroczysta modlitwa w nieukończonym jeszcze meczecie, który mógł pomieścić 5 tys. wiernych, miała miejsce 21 lutego 1913 r. i była związana z obchodami 300-lecia dynastii Romanowów. Oficjalne zakończenie prac budowlanych nastąpiło 30 kwietnia 1920 r. W 1937 r. meczet znacjonalizowano, a lokalna wspólnota muzułmańska uległa rozproszeniu na skutek prześladowań.
Ostatecznie meczet został zamknięty w roku 1940, a w 1968 uznano go za zabytek. Prace remontowe rozpoczęto jednak dopiero w połowie lat 80. XX w. i prowadzono je do 2003 r., obecnie meczet jest ponownie remontowany. Muzułmanie o zwrot swej świątyni zabiegali już od końca lat 40. XX w., a odzyskali ją w roku 1956.
Materiały związane z hasłem
Indeks adresowy:
Kronwierkskij pr. nr 7
ostatnio dodane
Hasła:
Czarnomska Izabella
Walentynowiczówna Wanda
Skąpski Franciszek Salezy
Słonimski Ludwik
Walentynowicz Marian
Krajowski-Kukiel Feliks
Walentynowicz Rafał Antoni Władysław
Ogiński Ignacy
Szemioth Piotr
Szemioth Stanisław
Szemioth Włodzimierz
Szemioth Aleksander Edward
Żukowska Jadwiga Aniela Tekla
Liniewicz Leon
Filipkowski Stefan Julian
Rawicz-Szczerbo Władysław
Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego
Mickiewicz Stefan
Kakowski Aleksander
Spasowicz Włodzimierz
Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu
Żenkiewicz Józef
„Promień Poranny” / „Promień”
Dąbrowski Jarosław
Klub Robotniczy „Promień”
Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej
Barchwic Maria Ludwika
Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza
Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław
Łukaszewicz Dominik
Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub
Biblioteka:
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu
Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu
Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne
Polonica Petropolitana
Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja)
Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941
Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej