Kronwierkskij pr. nr 1/3
Кронверкский пр., nr 1/3
Modernistyczny pałacyk Matyldy Krzesińskiej o oryginalnej asymetrycznej sylwetce z ośmiokątną wieżyczką zbudowany w dzielnicy Piotrogrodzkiej według projektu architekta Alexandra von Hohena. Fot. z 2013 r. © MCK (fot. S. Yonov).
21.07.2017
Кронверкский пр., nr 1/3 [Kronwierkskij pr. nr 1/3] / Куйбышева ул., nr 2 [Kujbyszewa ul. nr 2]
Modernistyczna willa, a raczej pałacyk miejski Matyldy Krzesińskiej [Особняк М. Ф. Кшесинской] o oryginalnej asymetrycznej sylwetce z ośmiokątną wieżyczką powstał w dzielnicy Piotrogrodzkiej według projektu popularnego w Petersburgu architekta niemieckiego pochodzenia Alexandra von Hohena (1856–1914), z którym artystka uzgodniła rozkład pomieszczeń (w przyziemiu pomieszczenia służebne, na parterze reprezentacyjne, na piętrze mieszkalne). Krzesińska przeniosła się tu z prosp. Anglijskiego 18, gdzie mieszkała od roku 1893. Budowla, pod którą kamień węgielny położono wiosną 1906, a ukończono zimą tegoż roku, wyróżniała się swobodną kompozycją asymetrycznych fasad. Wykonano je, łącząc różnorodne materiały – czerwony i szary granit, cegłę, płytki majolikowe oraz finezyjną metaloplastykę. Wnętrza miały amfiladowy układ, a wzbogacały je oranżeria i reprezentacyjna Sala Biała. Primaballerina assoluta Teatru Maryjskiego Matylda Krzesińska (1872–1971) twierdziła we wspomnieniach, że sama zaprojektowała wystrój niektórych pokoi, z których duży salon utrzymany był w stylu rosyjskiego empire, mały narożny – Ludwika XVI, sypialnia z garderobą były w stylu angielskim, a jadalnia reprezentowała styl secesyjny. W jej salonie artystycznym bywali członkowie rodziny cesarskiej oraz arystokratyczna i intelektualna elita miasta. Po wybuchu rewolucji lutowej 1917 r. artystka w pośpiechu i tajemnicy opuściła 27 lutego tegoż roku swój dom; do lipca gościła w mieszkaniu swojego ostatniego partnera scenicznego tancerza Piotra N. Władimirowa (1893–1970) przy ul. Aleksiejewskiej 10.
1 marca jej pałacyk zajęli bolszewicy, którzy mieli tu dogodny punkt do obserwacji i ostrzału mostu Troickiego. Z czasem stał się on ich główną kwaterą mieszczącą Komitet Centralny i Komitet Petersburski SDPRR(b) – Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji oraz Wojskową Organizację Bolszewików. Podejmowane przez Krzesińską próby odzyskania domu włącznie z interwencją u premiera Rządu Tymczasowego Aleksandra F. Kierieńskiego (1881–1970) oraz skierowaniem sprawy zajęcia pałacu na drogę sądową okazały się bezskuteczne, gdyż pałacyk przypadł do gustu Włodzimierzowi I. Leninowi (1870–1924), który od kwietnia do lipca 1917 r. regularnie w nim bywał i pracował. Obok niego pracowali tu m.in. Józef W. Stalin (1878–1953) i Grigorij J. Zinowjew (1883–1936). Z balkonu na pierwszym piętrze Lenin przemawiał do robotników i żołnierzy, co upamiętnia stosowna tablica. Po przewrocie bolszewickim w pałacyku mieściły się różne organy władzy Piotrogrodzkiej Rady Delegatów. W latach 1938–1955 przekształcono go w muzeum im. Siergieja M. Kirowa (1886–1934).
Od roku 1991 do dziś gospodarzem willi jest Państwowe Muzeum Historii Politycznej Rosji [Государственный музей политической истории России], które zajmuje również sąsiedni pałacyk przedsiębiorcy leśnego barona Wasilija E. Brandta (zm. 1924), zaprojektowany w latach 1909–1910 przez architekta Romana F. Meltzera (1860–1943). Kontynuuje ono tradycje Państwowego Muzeum Rewolucji powołanego do życia 9 października 1919 r. i otwartego oficjalne w styczniu 1920 r. w Pałacu Zimowym, a przeniesionego do pałacyku w 1955 r. Placówka ta zgromadziła unikatową kolekcję obiektów związanych z dziejami politycznymi Rosji zwłaszcza w XIX i XX w. oraz pamiątki po Matyldzie Krzesińskiej. Paradoksalnie jest obecnie jedną z najbardziej innowacyjnych wystawienniczo i edukacyjnie państwowych petersburskich placówek muzealnych, która nie boi się poruszania kontrowersyjnych tematów. Filiami tego muzeum były w latach 2003–2012 kompleksy memorialne w Katyniu i Miednoje.
Modernistyczna willa, a raczej pałacyk miejski Matyldy Krzesińskiej [Особняк М. Ф. Кшесинской] o oryginalnej asymetrycznej sylwetce z ośmiokątną wieżyczką powstał w dzielnicy Piotrogrodzkiej według projektu popularnego w Petersburgu architekta niemieckiego pochodzenia Alexandra von Hohena (1856–1914), z którym artystka uzgodniła rozkład pomieszczeń (w przyziemiu pomieszczenia służebne, na parterze reprezentacyjne, na piętrze mieszkalne). Krzesińska przeniosła się tu z prosp. Anglijskiego 18, gdzie mieszkała od roku 1893. Budowla, pod którą kamień węgielny położono wiosną 1906, a ukończono zimą tegoż roku, wyróżniała się swobodną kompozycją asymetrycznych fasad. Wykonano je, łącząc różnorodne materiały – czerwony i szary granit, cegłę, płytki majolikowe oraz finezyjną metaloplastykę. Wnętrza miały amfiladowy układ, a wzbogacały je oranżeria i reprezentacyjna Sala Biała. Primaballerina assoluta Teatru Maryjskiego Matylda Krzesińska (1872–1971) twierdziła we wspomnieniach, że sama zaprojektowała wystrój niektórych pokoi, z których duży salon utrzymany był w stylu rosyjskiego empire, mały narożny – Ludwika XVI, sypialnia z garderobą były w stylu angielskim, a jadalnia reprezentowała styl secesyjny. W jej salonie artystycznym bywali członkowie rodziny cesarskiej oraz arystokratyczna i intelektualna elita miasta. Po wybuchu rewolucji lutowej 1917 r. artystka w pośpiechu i tajemnicy opuściła 27 lutego tegoż roku swój dom; do lipca gościła w mieszkaniu swojego ostatniego partnera scenicznego tancerza Piotra N. Władimirowa (1893–1970) przy ul. Aleksiejewskiej 10.
1 marca jej pałacyk zajęli bolszewicy, którzy mieli tu dogodny punkt do obserwacji i ostrzału mostu Troickiego. Z czasem stał się on ich główną kwaterą mieszczącą Komitet Centralny i Komitet Petersburski SDPRR(b) – Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji oraz Wojskową Organizację Bolszewików. Podejmowane przez Krzesińską próby odzyskania domu włącznie z interwencją u premiera Rządu Tymczasowego Aleksandra F. Kierieńskiego (1881–1970) oraz skierowaniem sprawy zajęcia pałacu na drogę sądową okazały się bezskuteczne, gdyż pałacyk przypadł do gustu Włodzimierzowi I. Leninowi (1870–1924), który od kwietnia do lipca 1917 r. regularnie w nim bywał i pracował. Obok niego pracowali tu m.in. Józef W. Stalin (1878–1953) i Grigorij J. Zinowjew (1883–1936). Z balkonu na pierwszym piętrze Lenin przemawiał do robotników i żołnierzy, co upamiętnia stosowna tablica. Po przewrocie bolszewickim w pałacyku mieściły się różne organy władzy Piotrogrodzkiej Rady Delegatów. W latach 1938–1955 przekształcono go w muzeum im. Siergieja M. Kirowa (1886–1934).
Od roku 1991 do dziś gospodarzem willi jest Państwowe Muzeum Historii Politycznej Rosji [Государственный музей политической истории России], które zajmuje również sąsiedni pałacyk przedsiębiorcy leśnego barona Wasilija E. Brandta (zm. 1924), zaprojektowany w latach 1909–1910 przez architekta Romana F. Meltzera (1860–1943). Kontynuuje ono tradycje Państwowego Muzeum Rewolucji powołanego do życia 9 października 1919 r. i otwartego oficjalne w styczniu 1920 r. w Pałacu Zimowym, a przeniesionego do pałacyku w 1955 r. Placówka ta zgromadziła unikatową kolekcję obiektów związanych z dziejami politycznymi Rosji zwłaszcza w XIX i XX w. oraz pamiątki po Matyldzie Krzesińskiej. Paradoksalnie jest obecnie jedną z najbardziej innowacyjnych wystawienniczo i edukacyjnie państwowych petersburskich placówek muzealnych, która nie boi się poruszania kontrowersyjnych tematów. Filiami tego muzeum były w latach 2003–2012 kompleksy memorialne w Katyniu i Miednoje.
Materiały związane z hasłem
ostatnio dodane
Hasła:
Walentynowiczówna Wanda
Skąpski Franciszek Salezy
Słonimski Ludwik
Walentynowicz Marian
Krajowski-Kukiel Feliks
Walentynowicz Rafał Antoni Władysław
Ogiński Ignacy
Szemioth Piotr
Szemioth Stanisław
Szemioth Włodzimierz
Szemioth Aleksander Edward
Żukowska Jadwiga Aniela Tekla
Liniewicz Leon
Filipkowski Stefan Julian
Rawicz-Szczerbo Władysław
Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego
Mickiewicz Stefan
Kakowski Aleksander
Spasowicz Włodzimierz
Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu
Żenkiewicz Józef
„Promień Poranny” / „Promień”
Dąbrowski Jarosław
Klub Robotniczy „Promień”
Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej
Barchwic Maria Ludwika
Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza
Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław
Łukaszewicz Dominik
Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub
Biblioteka:
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu
Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu
Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne
Polonica Petropolitana
Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja)
Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941
Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej