Грибоедова кан. наб., nr 2 A [Gribojedowa kan. nab. nr 2 A] (dawniej Екатерининский кан. [Jekatierininskij kan.])

Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego [Собор Воскресения Христова], popularnie Zbawiciel na Krwi [Спас на Крови].

1/13 marca 1881 r. na ulicy u wylotu ul. Inżynieryjnej w pobliżu kanału Gribojedowa członkowie terrorystycznej Narodnej Woli rzucili bombę w karetę Aleksandra II (ur. 1818), która jednak go nie tknęła. Dotkliwe zraniony został dopiero drugą bombą rzuconą przez związanego z Narodną Wolą do roku 1879 byłego studenta Wydziału Mechanicznego Instytutu Technologicznego Ignacego Hryniewieckiego (1856–1881). Tego samego dnia car zmarł po przewiezieniu do Pałacu Zimowego, zamachowiec zaś w więzieniu z upływu krwi. W miejscu, gdzie dokonano zamachu, wiosną 1883 r. stanęła drewniana kapliczka. Wkrótce Aleksander III (1845–1894) rozpisał konkurs na świątynię-pomnik ku czci ojca. Zwyciężył projekt autorstwa architekta Alfreda A. Parlanda (1842–1919) i archimandryty Ignatija [Iwana W. Małyszewa] (1811–1897).

Finansowana głównie z kasy państwowej kosztowna budowa soboru (ok. 4,6 mln rubli) trwała ponad ćwierć wieku i została ukończona w 1907 r. (poświęcona 19 sierpnia tegoż roku) już za panowania Mikołaja II (1868–1918). Powstała bajecznie kolorowa asymetryczna bryła o powierzchni 1642 m² z cebulastymi krytymi emalią i złotem kopułami, kokosznikami i wielobarwnymi mozaikami, nawiązująca stylistycznie do moskiewskiego soboru Wasilija Błogosławionego na pl. Czerwonym. W jej fasadę wmurowano 20 granitowych tablic sławiących rządy Aleksandra II. Jedna z płyt, nosząca ślady ostrzału z czasów blokady Leningradu, jest pamiątką objęcia przez niego 19 lutego 1855 r. tronów rosyjskiego, polskiego i fińskiego. Dzwonnicę pokrywają m.in. herby 144 guberni i miast imperium, wśród nich jest widoczny biały orzeł symbolizujący Królestwo Polskie. Wewnątrz cerkwi mogącej pomieścić do 1,6 tys. osób, jaspisowy baldachim przykrywa miejsce noszące ślady carskiej krwi. Ściany, stropy, kolumny oraz marmurowy ikonostas pokrywa 7 tys. m² mozaik z 20 rodzajów minerałów. Wykonano je według projektów wybitnych artystów, m.in. malarza i architekta Wiktora M. Wasniecowa (1848–1926) i malarza Michaiła W. Niestierowa (1862–1942), a przedstawiają sceny z Nowego Testamentu oraz świętych.

W 1923 r. świątynia zyskała status soboru katedralnego, a w 1930 r. została zamknięta. W 1928 r. podjęto decyzję o jej rozbiórce, która miała nastąpić w 1941 r. Podczas blokady Leningradu (1941–1944) w opuszczonym wnętrzu urządzono kostnicę, a po wojnie skład dekoracji teatralnych. W 1971 r. zrujnowaną budowlę przekazano muzeum „Sobór Issakijewski”. Poddana gruntownej renowacji otwarta została dla publiczności 19 sierpnia 1997 r., a pierwszą liturgię odprawiono w niej w 2004 r. Obecnie jest obiektem muzealnym, jedną z turystycznych ikon Petersburga.