A A A

Arsienalnaja nab. nr 5–7

Арсенальная наб., nr 5–7


Więzienie Kriesty – widok ogólny z drugiej strony Newy na wzorowany na podobnych obiektach w Berlinie i Filadelfii kompleks więzienny wybudowany w latach 1884-90 według projektu architekta Anatolija O. Tomiszki (1851-1900). Fot. z 2014 r. © MCK (fot. S. Yonov)
24.02.2016
Arsienalnaja nab. nr 5–7
Арсенальная наб., nr 5–7 [Arsienalnaja nab. nr 5–7]

Więzienie Kriesty [Тюрьма „Кресты”] – największy areszt w Rosji i Europie usytuowany nad Newą na powierzchni 4,5 ha w miejscu dawnych składów wina. W latach 1884–1890 wzniesiono tu według projektu architekta Anatolija O. Tomiszki (1851–1900), wzorowany na podobnych obiektach w Berlinie i Filadelfii, kompleks budynków więziennych z czerwonej cegły. Uznawany za modelowy, posłużył jako wzór do budowy 28 mniejszych tego typu zakładów odosobnienia. Tworzą go dwa identyczne budynki aresztu na planie krzyża greckiego (stąd wzięła się potoczna nazwa „Kriesty” – krzyże), szpital, kuźnia, kostnica oraz budynek administracyjny z pięciokopułową cerkwią św. Aleksandra Newskiego, którą zamknięto w 1918 r., a ponownie otwarto w roku 1999. W czteropiętrowych budynkach więziennych znajduje się łącznie ok. 1 tys. pojedynczych cel. Do roku 1917 przetrzymywano tu przestępców kryminalnych i politycznych.

W latach 20. XX w. cele zaczęły się zapełniać ofiarami represji stalinowskich (w 1921 r. Kriesty stały się obozem koncentracyjnym), których liczba wielokrotnie przekraczała zaplanowaną ilość. Wśród nich był m.in. historyk Lew N. Gumilow (1912–1992), syn wybitnej poetki Anny Achmatowej (1889–1966), która w swych wierszach wstrząsająco uwieczniła 17 miesięcy spędzone w więziennych kolejkach na widzenie z synem. Wydarzenia te upamiętnia dedykowana Achmatowej niewielka tablica na więziennym murze. W latach 1937–1953 w części budynków funkcjonowała tzw. szaraszka – więzienie specjalne, w którym przetrzymywano wybitnych inżynierów, konstruktorów, fizyków pracujących na rzecz sowieckiego przemysłu zbrojeniowego. Od roku 1946 mieści się tu podległy Głównemu Zarządowi Spraw Wewnętrznych Petersburga i Obwodu Leningradzkiego Areszt Śledczy nr 1. W latach 90. XX w. na terenie aresztu urządzono trudno dostępne muzeum. W 1995 r. naprzeciwko Kriestów odsłonięto pomnik Ofiar Politycznych Represji autorstwa Michaiła Szemiakina.

Przez Kriesty przewinęło się wielu petersburskich Polaków. W 1914 r. więziony był tu przez trzy miesiące skazany na dwa lata za podburzenie do obalenia ustroju za opublikowanie broszury Narodowa i terytorialna cecha autonomii wybitny lingwista i publicysta profesor Uniwersytetu Petersburskiego (1900–1918) Jan Niecisław Ignacy Baudouin de Courtenay (1845–1929). W latach 1937–1940 więźniem Kristów był radziecki i polski marszałek Konstanty Rokossowski (1896–1968).

Materiały związane z hasłem


Indeks adresowy: Arsienalnaja nab. nr 5–7

ostatnio dodane


Hasła: Kochański Paweł Polacy w Zakładach Putiłowskich (1868–1937) Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w Petersburgu / Piotrogrodzie Niżyńska Bronisława Więckowski Aleksander Józef Słonimski Siergiej Czarnomska Izabella Walentynowiczówna Wanda Skąpski Franciszek Salezy Słonimski Ludwik Walentynowicz Marian Krajowski-Kukiel Feliks Walentynowicz Rafał Antoni Władysław Ogiński Ignacy Szemioth Piotr Szemioth Stanisław Szemioth Włodzimierz Szemioth Aleksander Edward Żukowska Jadwiga Aniela Tekla Liniewicz Leon Filipkowski Stefan Julian Rawicz-Szczerbo Władysław Rzymskokatolickie parafie i kaplice Petersburga/Piotrogrodu oraz dekanatu petersburskiego Mickiewicz Stefan Kakowski Aleksander Spasowicz Włodzimierz Parafia i kościół św. Stanisława w Petersburgu Żenkiewicz Józef „Promień Poranny” / „Promień” Dąbrowski Jarosław Klub Robotniczy „Promień” Polska Szkoła Przygotowawcza i Pierwsze Polskie Gimnazjum Żeńskie Stanisławy Ćwierdzińskiej Barchwic Maria Ludwika Petersburskie edycje utworów Adama Mickiewicza Barchwic (Barchwitz) Jan Stanisław Łukaszewicz Dominik Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub Jocher Adam Teofil Biblioteka: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół Polski” w Petersburgu Ferdynand Ruszczyc w Petersburgu Teatr Polski i Polskie Studio Teatralne Polonica Petropolitana Piotrogrodzkie inicjatywy charytatywno-oświatowe fundatora KUL Karola Jaroszyńskiego (Prezentacja) Życie Teatralne Wielonarodowego Piotrogrodu-Leningradu w latach 1917-1941 Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej
Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszej witryny. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na twoim dysku zmień ustawienia przeglądarki
Akceptuję
Więcej informacji