Sleńdziński Ludomir / Слендзинский Людомир Викентьевич (1889–1980), malarz i rzeźbiarz.

Urodzony w Wilnie 29 października 1889 r. jako syn Wincentego Leopolda (1837–1909), malarza wykształconego w Moskiewskiej Szkole Malarstwa, Rzeźby i Budownictwa [Московское училище живописи, ваяния и зодчества], i Anny z Bolcewiczów; miał siostrę Johannę. Malarzem był także dziadek Ludomira – Aleksander (1804/1806–1878). Dzieciństwo spędził w Wilnie i w majątku Koczany na Kowieńszczyźnie (gub. wileńska) u ciotek Konstancji Prozorowej i Izabeli Frąckiewicz. Po ukończeniu I Gimnazjum w Wilnie złożył podanie (21 lipca 1909 r.) o przyjęcie do Wyższej Szkoły Artystycznej [Высшее художественное училище] przy petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych (ASP). Obawiając się, że artystyczne przygotowanie zdobyte na wieczorowych kursach w Wileńskiej Szkole Rysunkowej [Виленская рисовальная школа] prowadzonej przez Iwana P. Trutniewa (1827–1912) to zbyt mało, by pomyślnie zdać egzamin konkursowy, jednocześnie poczynił starania o przyjęcie na Wydział Prawa Uniwersytetu Petersburskiego. Umiejętności wyniesione z wileńskiej szkoły okazały się jednak zupełnie wystarczające, aby zostać przyjętym. Po dwóch latach zajęć wstępnych, m.in. u Jana Ciąglińskiego (1858–1913), 19 grudnia 1911 r. Sleńdziński trafił do pracowni Dmitrija N. Kardowskiego (1866–1943), jednego z najbardziej cenionych wówczas pedagogów. Po latach wspominał: „Pracownię Kardowskiego cechował wysoki poziom kulturalny, doskonałe kierownictwo Profesora, posiadającego wielką erudycję i wyjątkowe zdolności pedagogiczne. Była to jedyna pracownia, gdzie rozwiązywano zagadnienia malarstwa monumentalnego z całym zrozumieniem poważnego ich traktowania” (Wspomnienia, mps, Kraków, grudzień 1950, s. 10–11. Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki PAN w Warszawie).

Edukację zakończył w listopadzie 1916 r. Podstawą nadania dyplomu i tytułu artysty była sporych rozmiarów kompozycja Idylla (200×300 cm), którą z wystawy konkursowej zakupiło do swych zbiorów za 600 rubli petersburskie Muzeum ASP (obecnie obraz zaginiony; w zbiorach zachowało się studium siedzącego aktu męskiego z 1916 r.). Praca Sleńdzińskiego została zauważona przez stołeczną krytykę, m.in. Aleksandra N. Benois (1870–1960) i Nikołaja E. Radłowa (1889–1942), która generalnie oceniła ją pozytywnie i uznała za zapowiedź nowego talentu malarskiego. Mimo tak obiecującego debiutu artysta nie zaistniał w życiu artystycznym Piotrogrodu, gdzie w tym czasie mieszkał na Wyspie Wasiljewskiej [Васильевский остров] w kamienicy czynszowej przy 10 linii [10-я линия] 41.

Obawiając się powołania do wojska, wyjechał z miasta pod koniec 1916 r. lub na początku 1917 r. W latach 1917–1920 mieszkał w Jekatierinosławiu (obecnie Dniepropietrowsk), gdzie zaproszony przez Edmunda Krzyżanowskiego (ur. 1826) pracował jako kreślarz w fabryce amunicji, a także zajmował się malowaniem portretów. W tym czasie przebywał również w Humaniu; uczył tam rysunku w polskiej szkole. Na początku 1920 r. powrócił do rodzinnego Wilna. Był jednym z organizatorów zarejestrowanego 28 maja tego roku Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków (WTAP), którego wielu członków kształciło się w Petersburgu-Piotrogrodzie, m.in.: Maria Borzobohata-Woźnicka (1894–1965), Jerzy Hoppen (1891–1969), Bronisław Jamontt (1886–1957), Kazimierz Kwiatkowski (1893–1964), Halina Dąbrowska (1893–1975), Gustaw Pilecki (1892–1982), Helena Teodorowicz-Karpowska (1894–1944), kolega z pracowni Kardowskiego – Felicjan Szczęsny Kowarski (1890–1948), a także architekt Stanisław Paweł Wędziagolski (1883–1929). W twórczości artysty z lat 20. XX w. wyraźnie widoczne były refleksy petersburskiego neoklasycyzmu (neoakademizmu) w malarstwie, którego ogniskiem była pracownia Kardowskiego, a czołowymi reprezentantami jego uczniowie – Aleksandr Je. Jakowlew (1887–1938) i Wasilij I. Szuchajew (1887–1973). Nawiązania do ich dzieł zdradzają takie obrazy artysty, jak m.in. Rybacy. Chłopcy nad Wilią (1922, Muzeum Narodowe w Warszawie), Portret żony na tle Forum Romanum (1925, tamże) czy Piłsudski pod Wilnem (1927, tamże).

W 1925 r. Sleńdziński został zastępcą profesora przy katedrze malarstwa monumentalnego na zorganizowanym przez malarza Ferdynanda Ruszczyca (1870–1936) Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, w 1928 r. – profesorem nadzwyczajnym i prodziekanem wydziału, w 1931 r. – dziekanem Wydziału Sztuk Pięknych, wreszcie w 1938 r. – profesorem zwyczajnym. W latach 1927–1929 odbył podróże artystyczne na Bliski Wschód i do Afryki.

W czasie II wojny światowej najpierw został wyrzucony ze swojego mieszkaniaw Wilnie, aresztowany w 1943 r. osadzony został w obozie ciężkich robót w Prawieniszkach pod Kownem, po zwolnieniu wrócił do Wilna. W 1945 r. wyjechał do Krakowa, gdzie został zatrudniony w Akademii Górniczej na organizowanym w 1945 r. przez Adolfa Szyszko-Bohusza (1883–1948) Wydziale Architektury, później pracował na Politechnice, gdzie w latach pełnił funkcję prorektora (1948–1954), a następnie rektora (1954–1956).

Oprócz malarstwa sztalugowego uprawiał malarstwo ścienne i dekoracyjne (np. plafon z alegorią Polski w warszawskim Pałacu Prezydium Rady Ministrów, 1923, obecnie w bibliotece Pałacu Prezydenckiego; niezrealizowany projekt malowidła w sali posiedzeń Sejmu RP, 1929) oraz rzeźby Parys (1928), Safona (1930), niezrealizowany projekt pomnik w. ks. Witolda w Wilnie (1931). Większość prac pochodzących z okresu międzywojennego uczestniczyła w corocznych wystawach WTAP i Stowarzyszenia „Rytm”. Od 1926 r. wystawiał też w wielu krajach Europy. W 1973 r. w Leningradzie w gmachu dawnej Akademii odbyła się wystawa monograficzna Sleńdzińskiego, przygotowana we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie.

Dzieła Sleńdzińskiego znajdują się w kilku polskich muzeach (najważniejsze w warszawskim Muzeum Narodowym). Otwarta w 1993 r. Galeria im. Sleńdzińskich w Białymstoku oprócz spuścizny artystycznej przechowuje także rodzinne archiwum.

Był dwukrotnie żonaty. Najpierw z Ireną Dobrowolską (zm. 10 lutego 1962), z którą miał córkę Julittę Annę (1927–1992), pianistkę i malarkę-amatorkę, drugi raz z Teresą z Houwaltów, 1.v. Kossakowską (zm. 1980). Zmarł w Krakowie 26 listopada 1980 r. Pochowany został na cmentarzu na Salwatorze.

Odznaczony był Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta (1934) oraz innymi odznaczeniami polskimi i zagranicznymi.


Bibliografia:
K. R. Hryszko, Ludomir Sleńdziński, w: Polski słownik biograficzny, Warszawa–Kraków 1997, t. 38, s. 555–559 (bibliografia); Ludomir Sleńdziński, http://galeriaslendzinskich.pl/index.php?id=108 - dostęp: 24 II 2016; A. Białkiewicz, Ludomir Sleńdziński 1889–1980. Pierwszy rektor Politechniki Krakowskiej, „Biuletyn Muzeum Politechniki Krakowskiej” 2009, nr 1(6), s. 1–66; D. Konstantynów, Petersburskie lata Ludomira Sleńdzińskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego, w: Między Polską a światem. Od średniowiecza po lata II wojny światowej, red. M. Morka, P. Paszkiewicz, Warszawa 1993, s. 128–137; tenże, Wileńskie Towarzystwo Artystów Plastyków 1920–1939, Warszawa 2006, s. 113–188; Ludomir Sleńdziński. Pamiętnik wystawy, red. I. Kołoszyńska, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1977.%MCEPASTEBIN%