Przyrembel Stanisław / Пржирембель Станислав Брoниславович (1867–1934), duchowny rzymskokatolicki, działacz społeczny.

Urodził się w Gzowie pod Pułtuskiem (pow. mazowiecki gub. łomżyńskiej) w niezamożnej rodzinie szlacheckiej jako syn Bronisława. W 1886 r. ukończył szkołę średnią w Rewlu (obecnie Tallinn, stolica Estonii), w 1889 r. – Rzymskokatolickie Seminarium Duchowne (RzSD) w Petersburgu, a w 1893 r. tamtejszą Rzymskokatolicką Akademię Duchowną (RzAD), uzyskując 5 czerwca 1893 r. na podstawie rozpraw: De Versione Wujek: versionis historia, indoles, auctoritas [O tłumaczeniu Wujka: historia tłumaczenia, talent, wiarygodność] i O poemacie Gogola „Taras Bulba” stopień magistra teologii z zakresu Pisma Świętego. W 1893 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W latach 1893–1895 był prefektem szkół i wikariuszem w Dźwińsku (do 1893 r. Dyneburg, obecnie na Łotwie). Od 1896 r. w petersburskim RzSD był profesorem historii Kościoła i homiletyki oraz ekonomem, w latach 1899–1904 zaś pełnił tam obowiązki inspektora.

Od sierpnia 1904 r. do października 1929 r. Przyrembel był proboszczem parafii św. Jana Chrzciciela przy ul. Dworcowej [Дворцовая ул.] 15 w Carskim Siole [Царское Село] (obecnie Puszkin [Пушкин]) oraz katechetą w czterech miejscowych szkołach, m.in. w latach 1913–1917 uczył religii katolików z Gimnazjum Maryjskiego. W tym czasie mieszkał m.in. (1915) pod adresem ul. Kołpinskaja [Колпинская ул.] 3. W 1915 r. został honorowym kanonikiem, w 1923 r. otrzymał tytuł prałata mohylewskiego. Po aresztowaniu biskupa Jana Cieplaka (1857–1926) w okresie od 4 marca do 7 lipca 1925 r. był z nominacji przebywającego już w Polsce abp. Edwarda Roppa (1851–1939) administratorem i wikariuszem generalnym Archidiecezji Mohylewskiej, od sierpnia 1927 r. do października 1929 r. – sekretarzem administratora apostolskiego biskupa pomocniczego mohylewskiego Antoniego Maleckiego (1861–1935), któremu po uwolnieniu z więzienia przekazał administrowanie archidiecezją. Urzędujący w Warszawie Polski Komitet Wykonawczy na Rusi w memorandum z 12 maja 1925 r., adresowanym do przebywającego wówczas w Rzymie abpa. Cieplaka, wskazywał Przyrembla jako jednego z kandydatów na wyższe stanowisko kościelne w europejskiej Rosji lub na Białorusi. On sam od października 1926 r. do stycznia 1927 r. wykładał historię, jęz. polski i liturgikę w nielegalnym seminarium duchownym w Leningradzie, w latach 1927–1929 pracował z kolei w kościele św. Stanisława.

Nocą z 9 na 10 października 1929 r. został aresztowany wraz z ks. Bolesławem Jurewiczem. Aresztowano wówczas także ok. 20 kobiet narodowości polskiej ze służby kościelnej i tzw. dwudziestki kościoła pw. Nawiedzenia NMP na cmentarzu Wyborskim, które zajmowały się wysyłaniem paczek żywnościowych księżom z Leningradu, więzionym na Wyspach Sołowieckich na Morzu Białym. Przyrembla oskarżono o nielegalne kontakty przez polskie placówki dyplomatyczne z prezesem „Ligi antybolszewickiej”, przekazywanie do Polski wiadomości o charakterze szpiegowskim, kierowanie podziemnym seminarium katolickim i „nielegalną dwudziestką” przy kościele Wniebowzięcia NMP oraz o systematyczne nielegalne nauczanie religii. 13 września 1930 r. Pełnomocne Przedstawicielstwo Kolegium OGPU Leningradzkiego Okręgu Wojskowego skazało go razem z księżmi B. Jurewiczem i Teofilem Matulionisem (1873–1962) na 10 lat poprawczego obozu pracy.

Karę odbywał w Sołowieckim Obozie Specjalnego Przeznaczenia (SOSP) [Соловецкий лагерь особого назначения], do którego trafił 6 października tegoż roku. Według pisma Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 1930 r. do kancelarii prymasa Polski był to łagier w Kiem. W 1931 r. przeniesiono go do kompanii karnej Troickaja na wyspie Anzer. Mimo bardzo ciężkich warunków codziennie razem z innymi księżmi katolickimi odprawiał mszę świętą. 5 lipca 1932 r. został ponownie aresztowany w sprawie grupy duchownych katolickich na Sołowkach. Księża ci, na czele z ks. Donatem Nowickim (1893–1971) i Franciszkiem Bujalskim (1891–1962), zostali oskarżeni o stworzenie ugrupowania kontrrewolucyjnego, prowadzącego agitację antysowiecką wśród więźniów, potajemne odprawianie nabożeństw i obrzędów religijnych oraz o nielegalne kontakty z przebywającymi na wolności katolikami, których celem było przekazywanie za granicę wiadomości dotyczących sytuacji Kościoła katolickiego w ZSRR. Zgodnie z kończącą śledztwo uchwałą z 9 lipca 1932 r. władze SOSP wnioskowały o trzymanie Przyrembla w izolacji od innych księży do końca wyroku. Na początku września 1932 r. przewieziono go do Moskwy do więzienia na Butyrkach. 15 września tego samego roku na mocy podpisanego 3 sierpnia tego roku protokołu pomiędzy RP i ZSRR o wymianie więźniów został odesłany do Polski. Do wymiany 40 aresztowanych w Rosji Polaków z rodzinami (w sumie ponad 90 osób, w tym 17 księży) w zamian za aresztowanych w Polsce 40 sowieckich agentów doszło w punkcie granicznym Stołpce – Kołosowo/Niegoriełoje, a ich oficjalne powitanie z udziałem miejscowych władz świeckich i kościelnych nastąpiło w Baranowiczach.

Przyrembel zamieszkał w Warszawie, gdzie został wikariuszem parafii św. Andrzeja przy ul. Chłodnej. „Był gorącym patriotą polskim, dobrym kaznodzieją oraz gorliwym i lubianym przez parafian duszpasterzem” (R. Dzwonkowski, Losy duchowieństwa katolickiego, s. 400). Był też kandydatem na biskupa pomocniczego w Leningradzie.

Zmarł 26 maja 1934 r. w Warszawie w szpitalu Dzieciątka Jezus. Kilka godzin przed śmiercią odwiedził go nuncjusz Francesco Marmaggi (1870–1949), udzielając papieskiego błogosławieństwa. Pochowany został 28 maja tego roku w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Powązkowskim.

Był kawalerem Orderu św. Stanisława III kl., odznaczony złotym krzyżem dla duchowieństwa (1915) i medalem „300-lecia panowania domu Romanowych”. W 1929 r. uzyskał godność szambelana papieskiego.

(przekład oryginalnego hasła Beata Nykiel)
Hasło po redakcji MCK, wersja oryginalna patrz: www.polskipetersburg.ru

Bibliografia:
Пржирембель Станислав Брoниславович (1867–1934), w: Энциклопедия Царского Села, https://tsarselo.ru/yenciklopedija-carskogo-sela/istorija-carskogo-sela-v-licah/przhirembel-stanislav-bronislavovich-1867-1934.html [dostęp: 15 VIII 2018] (bibliografia); R. Dzwonkowski, Przyrembel Stanisław, w: Encyklopedia Katolicka, Lublin 2012, t. 16, s. 788; A. Kijas, Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku. Słownik biograficzny, Poznań 2000, s. 285 (bibliografia); Ks. Stanisław Przyrembel, duszpasterz Polaków w ZSRR, http://katolicy1844.republika.pl/ZSRR/Przyrembel.htm [dostęp: 11 I 2017]; Uwolnienie polskich więźniów z Sowietów – 1932 r. (i kumple Michnika), http://nick.salon24.pl/693361,uwolnienie-polskich-wiezniow-z-sowietow-1932-r-i-kumple-michnika [dostęp: 8 II 2017]; Б. Чаплицкий, И. Осипова, Книга памяти. Мартиролог Католической Церкви в СССР, Мocква 2000, s. 384–385; R. Dzwonkowski, Kościoł katolicki w ZSSR, 1917–1939. Zarys historii, Lublin, 1997, s. 399, 400; tenże, Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR. 1917–1939. Martyrologium, Lublin 1998, s. 399, 400 (bibliografia); T. Madala, Polscy księża katoliccy w więzieniach i łagrach sowieckich od 1918 r., Lublin 1996, s. 128–129; И. И. Осипова, «В язвах своих сокрой меня…». Гонения на Католическую Церковь в СССР, Мocква 1996, s. 191; Санкт-Петербургский мартиролог. Сaнкт-Петербург 2002, s. 312; М. В. Шкаровский, Н. Ю.Черепенина, А. К. Шикер, Римско-Католическая Церковь на Северо-Западе России в 1917–1945 гг., Сaнкт-Петербург 1998, s. 234; „Nasza Sprawa” [Tarnów] 17 czerwca 1934, nr 24, s. 14 (Zgon b. administratora archidiecezji mohilewskiej); „Nowiny Codzienne” [Warszawa], nr 145, 28 maja 1934, s. 3 (śp. K. St. Przyrembel); Архив Управления Федеральной службы безопасности Российской Федерации по Архангельской области w Archangielsku: spr. П-13721; Центральный архив Федеральной службы безопасности Российской Федерации w Moskwie: spr. 547540; Государственный архив Российской Федерации (GARF) w Moskwie: F. 8406, op. 2, spr. 4044.