Lament Bolesława Maria / Ламент Болеслава Мария (1862–1946), błogosławiona Kościoła katolickiego, zakonnica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny.

Urodziła się 3 lipca 1862 w Łowiczu (gub. łódzka) w Królestwie Polskim jako najstarsza z ośmiorga rodzeństwa w rodzinie czeladnika szewskiego Marcina Lamenta (zm. 1894) i Łucji z domu Cyganowskiej. Ukończyła szkołę elementarną (1873) i rosyjskie trzyklasowe progimnazjum w Łowiczu (w 1876 r. ze złotym medalem), następnie uczyła się krawiectwa w Warszawie i otrzymała uprawnienia do prowadzenia własnego zakładu. Wpływ na jej dalsze życie wywarła wczesna śmierć trójki rodzeństwa. W 1882 r. wróciła do Łowicza i z młodszą siostrą Stanisławą otworzyła zakład krawiecki, w którym przepracowała dwa lata. W 1884 r. wraz z siostrą wstąpiła do organizującego się w konspiracji bezhabitowego Zgromadzenia Sióstr Rodziny Maryi, w którym spędziła osiem lat. Była wychowawczynią w internacie, instruktorką krawiecką oraz nauczycielką szkoły podstawowej w wielu miastach, gdzie pracowały siostry Zgromadzenia – m.in. w Odessie, Iłukszcie (Kurlandia), Symferopolu na Krymie i Petersburgu. Za radą spowiednika ks. Antoniego Chmielowskiego, by poświęciła się pracy wśród opuszczonej i zaniedbanej młodzieży, opuściła Zgromadzenie Rodziny Maryi przed złożeniem ślubów wieczystych. W 1892 r. przyjechała do Warszawy, gdzie założyła pracownię krawiecką na Pradze oraz objęła kierownictwo Domu Noclegowego dla bezdomnych przy ul. Jagiellońskiej 21 (wówczas ul. Petersburska 7), dbając nie tylko o ich wyżywienie, ale też odnowę moralną. Jej kierownikiem duchowym był w tym okresie prowadzący noclegownię bł. Honorat Koźmiński (1829–1916). Każdego roku pod jego kierunkiem odbywała w Nowym Mieście nad Pilicą na Mazowszu dwutygodniowe rekolekcje.

W 1900 r. po tragicznej śmierci młodszego brata Stefana, który chciał zostać księdzem, postanowiła poświęcić swoje życie Bogu. Za radą H. Koźmińskiego w 1903 r. na prośbę założycielki miejscowego przytułku Leontyny Wojnicz-Sianożęckiej (1869–1958) przeniosła się do Mohylewa nad Dnieprem (dziś Białoruś), gdzie prowadziła kursy krawiectwa dla dzieci wiejskich. W 1904 r. postanowiła założyć nowe zgromadzenie zakonne, oparte na statucie św. Ignacego Loyoli (1491-1556); jego członkinie miały pracować na rzecz zbliżenia Kościołów Wschodniego i Zachodniego oraz umacniania katolików w wierze. W listopadzie 1905 r. rozpoczęła nowicjat w tymże – założonym przez siebie pod kierunkiem jezuity o. Feliksa Wiercińskiego, misjonarza apostolskiego z Moskwy – Zgromadzeniu Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny i została wybrana jego przełożoną; zgromadzenie działało tajnie, ponieważ w Imperium Rosyjskim katolickie życie zakonne było zakazane. Pierwsze śluby siostry złożyły 22 stycznia 1906 r. Po zamknięciu z powodu braku funduszy przytułku w Mohylewie we wrześniu 1907 r. przeniosły się za radą ks. Józefa Chruckiego do Petersburga. Lament spotkała się tam z bp. sufraganem mohylewskim Stefanem Denisewiczem (1836–1913), który wyraził zgodę na działalność zgromadzenia w mieście. Początki były trudne, jak wspominała s. Łucja Czechowska: „Już nie jadałyśmy gotowanych obiadów, przynosiłyśmy z restauracji imbryk wrzątku, kawałek lichszej kiełbasy i chleba. Nie było też opału, żeby się ogrzać, nie było czym płacić komornego”. Dla zdobycia środków siostry otworzyły w petersburskiej dzielnicy Piaski zakład krawiecki.

W listopadzie 1907 r. na prośbę proboszcza kościoła św. Kazimierza w dzielnicy Narwskiej Lament zajęła się ochronką parafialną, troszcząc się o ok. stu wychowanków; uczyła też w szkółce niedzielnej. W 1908 r. założyła prywatne gimnazjum żeńskie dla 400 dziewcząt i internat. W 1910 r. zgromadzenie nabyło kamienicę przy ul. Liewaja Tientieliewa [Левая Тентелева ул.] (obecnie Marszała Goworowa [Маршала Говорова ул.]), gdzie urządzono mieszkania dla sióstr i gimnazjum z internatem. Według M. Chrzanowskiej: „Wszędzie można było ją spotkać – nie tylko przy biurku, ale i w kuchni przy sprzątaniu, czy też w remoncie sal szkolnych”. Z braku czasu Lament zrezygnowała z pracy w ochronce. Wraz z ks. Antonim Około-Kułakiem (1883–1940) z parafii św. Kazimierza organizowała obozy letnie dla chorych dzieci w Terijokach [Териоки] (obecnie Zielenogorsk [Зеленогорск]) w Karelii i wiosce Pargołowo [Пароглово] niedaleko Petersburga. Siostry przygotowywały też spektakle (autorką tekstów była często s. Bolesława), prezentowały je w petersburskich teatrach, a zarobione w ten sposób pieniądze przeznaczały na pomoc dzieciom z biednych rodzin.

W 1912 r. Lament uruchomiła kolejny sierociniec przy parafii Wniebowzięcia NMP w dzielnicy Wyborskiej. W tymże roku została dyrektorką parafialnej szkoły podstawowej przy kościele Nawiedzenia św. Elżbiety. Na prośbę tamtejszego proboszcza, ks. Piotra Janukowicza (1863–1937), założyła w pobliżu nowy dom zakonny dla sióstr, a w 1914 r. kolejne czteroklasowe gimnazjum żeńskie z internatem dla dziewcząt z rodzin katolickich i prawosławnych. Wspólnie z ks. Gustawem Adolfem Karlingiem otworzyła w 1913 r. zamknięty po wybuchu I wojny światowej internat żeński w fińskim Wyborgu; przełożoną została s. Leokadia Górczyńska, a wychowawczynią s. Ludwika Grochowska. Pracowała w przytułkach, pomagała uchodźcom z Królestwa Polskiego i rannym. W 1917 r. jej zgromadzenie liczyło 15 sióstr, z których dziesięć wkrótce przeniosło się do Żytomierza na Ukrainie.

W 1919 r. z inicjatywy matki Bolesławy w pomieszczeniach byłej szkoły parafialnej przy kościele Nawiedzenia św. Elżbiety otwarto stołówkę dla dzieci parafian. Odbywały się tam również zajęcia z młodszymi dziećmi według programu szkoły podstawowej i ze starszymi – wedle programu gimnazjum, wystawiano też spektakle teatralne. W 1921 r. stołówka została zamknięta, ale zajęcia w nielegalnej szkole kontynuowano. Czasami lekcje odbywały się w kaplicach cmentarnych.

W 1921 r. wraz z pierwszym egzarchą katolików obrządku bizantyjsko-rosyjskiego Leonidem Fiodorowem (1879–1935) i za wiedzą bp. Jana Cieplaka (1857–1926) planowała połączyć wspólnotę zakonną Świętego Ducha ze Zgromadzeniem Świętej Rodziny, tworząc nową gałąź sióstr wschodniego obrządku (unicką). Zaczęła opracowywać statut nowej kongregacji, ale planów tych nie zdołała zrealizować ze względu na represje władzy sowieckiej. 12 sierpnia 1921 r. zmuszona była wyjechać z Piotrogrodu i wraz z 15 siostrami i 6 postulantkami wróciła do Polski. W mieście pozostały cztery siostry, które kontynuowały nielegalną działalność aż do roku 1933.

Po kilku miesiącach pobytu na Wołyniu Lament rozpoczęła pracę w internacie dla repatriantek z Rosji w Chełmnie Pomorskim. W Piątnicy koło Łomży uruchomiła nowicjat. W 1926 r. otworzyła w Ratowie na Mazowszu dom generalny Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny, do którego przeniosła z Piątnicy nowicjat. Nowe placówki zgromadzenia powstały m.in. w Warszawie, Ostrołęce, Białymstoku, Pińsku i Słonimiu (obecnie Białoruś), Wilnie, Tallinie i Rzymie; do wybuchu II wojny światowej było ich już 23. W 1935 r. z powodu złego stanu zdrowia zrezygnowała z pełnienia funkcji przełożonej. Ostatnie pięć lat życia spędziła sparaliżowana i przykuta do łóżka. Pomimo złego stanu zdrowia w czasie II wojny światowej (1939–1945) przekształciła jeden z domów w Białymstoku na przytułek dla dzieci. Zorganizowała także tajną szkołę polską.

Zmarła 29 stycznia 1946 r. w Białymstoku, pochowana została w krypcie kościoła przyklasztornego w Ratowie na Mazowszu. W 1973 r. rozpoczął się jej proces beatyfikacyjny, a 5 czerwca 1991 r. w Białymstoku papież Jan Paweł II (1920–2005) ogłosił ją błogosławioną. W tym też roku relikwie zostały przeniesione do nowo wybudowanego sanktuarium jej imienia w Białymstoku przy ul. Stołecznej 5.

Michaił W. Szkarowskij
(przekł. M. Buchalik)
Hasło po redakcji MCK, wersja oryginalna patrz: www.polskipetersburg.ru

Bibliografia:
Rzymsko-katolicka parafia p.w. Świętego Ducha w Łowiczu, życiorys B. Lament (http://www.swietyduch.lowicz.pl/zgromadzenie-postac.html [dostęp: 27 I 2016]; L. Bazylow, Polacy w Petersburgu, Wrocław 1984 i wyd. ros. Поляки в Петербурге, Санкт-Петербург 2003; Блаженная Болеслава Лямент, Минск 2014; Б. Чаплицкий, История Католической Церкви в СССР, Санкт-Петербург 2001; s. А. Т. Gronkiewicz, Życie i działalność Bolesławy Marii Lament, Warszawa 1991, wyd. 2, Łowicz 2011; taż, Życie i działalność Bolesławy Marii Lament 1862–1946 założycielki Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Św. Rodziny, Warszawa 1990; О. А. Лиценбергер, Римско-католическая Церковь в России. История и правовое положение, Саратов 2001; Г. К. Василевская, На путях апостольства и экуменизма, Люблин 1992.