Jocher Adam Teofil / Йохер (Иохер) Адам-Феофил Константин Адамович (1833–1900), inżynier wojenny, rosyjski generał, wykładowca uczelni wojskowych i autor podręczników, polonijny działacz społeczny.

Urodził się 2 listopada 1833 r. w Wilnie. Był synem Adama Benedykta (1791–1860), znanego bibliografa, bibliotekarza i filologa, wykładowcy Uniwersytetu Wileńskiego, autora jednej z pierwszych polskich bibliografii narodowych (Obraz bibliograficzno-historyczny literatury i nauk w Polsce, Wilno 1840–1857, t. 1–3) i Teofili z Łowmiańskich. (1804–1879). Miał braci: Jana Maksymiliana (ur. 1834) i Stanisława Floriana oraz siostrę Emilię, zamężną Czajczyńską.
Otrzymał domową edukację, następnie uczył się w wileńskim gimnazjum. Nie wiadomo dokładnie, kiedy wyjechał do Petersburga. W 1849 r. wstąpił tam do założonej w 1819 r. Głównej Szkoły Inżynieryjnej [Главное инжинерное училище], przekształconej w 1855 r. w Mikołajewską Szkołę Inżynieryjną [Николаевское инженерное училище] (MSzI), której klasy oficerskie tworzyły odtąd Mikołajewską Akademię Inżynieryjną [Николаевская инженерная академия] (MAI). Uczelnię tę ukończył jako prymus wraz z klasami oficerskimi i wpisem nazwiska na marmurową tablicę. W 1855 r. awansowany na stopień podoficerski chorążego [прапорщик] został skierowany do Lejbgwardyjskiego Batalionu Saperów [Сапёрный лейб-гвардии батальон], w którym służył około półtora roku – do wyznaczenia na stanowisko repetytora w macierzystej uczelni. Od tego czasu cała jego dalsza służba związana była de facto z nauczaniem w MSzI i od 1878 r. członkostwem w MAI, którym poświęcił w sumie 44 lata. Z początkiem 1860 r. przejął dodatkowo obowiązki pomocnika uczonego sekretarza wydziału inżynieryjnego Wojskowo-Uczonego Komitetu, od 1863 r. zaś pełnił przez jakiś czas funkcję pomocnika naczelnika wydziału sztuk Głównego Zarządu Inżynieryjnego.

Aż do awansu na pułkownika w 1866 r. Jocher formalnie pozostawał na stanie wspomnianego gwardyjskiego batalionu saperów. Wraz z pułkownikowską szarżą został oficjalnie włączony w poczet inżynierów wojskowych. W roku 1880 uzyskał awans na generała-majora, w 1890 r. na generała-lejtnanta. Od roku 1897, będąc emerytowanym wojskowym, zajmował się wyłącznie działalnością pedagogiczną jako profesor w MSzI oraz członek MAI. Fortyfikację wykładał też w Korpusie Paziów, w Michajłowskiej Szkole Artylerii, Pawłowskiej Szkole Wojennej i Mikołajewskiej Szkole Kawalerii. Uchodził nie tylko w Imperium Rosyjskim, ale i w Europie za jednego z najlepszych specjalistów od fortyfikacji, zwłaszcza w zakresie obrony i zdobywania twierdz. Jako wybitny specjalista w tej dziedzinie został również poproszony o przybliżenie tego przedmiotu wielkim książętom Konstantemu (1858–1915) i Dmitrijowi (1860–1919) Konstantynowiczom i ks. Piotrowi A. Oldenburskiemu (1868–1924). Był autorem popularnych, wielokrotnie wznawianych podręczników: Крепостная война или атака и оборона крепостей [Wojna forteczna lub zdobywanie i obrona twierdz] (wyd. 4, Caнкт-Петербург 1898) – przez długi okres jedynego dzieła w tym zakresie – oraz Долговременная фортификация [Fortyfikacja stała] – napisanego specjalnie dla szkół wojskowych. Cieszył się miłością i szacunkiem uczniów, którzy gdy zmarł, „prosili o pozwolenie, aby mogli trumnę ze zwłokami ukochanego profesora zanieść na własnych barkach na cmentarz” („Kraj” 1900, nr 48 z 1/14 grudnia).

Jocher nie ukrywał swych polskich korzeni i katolickiego wyznania. Był osobą poważaną i lubianą. „W petersburskiem polskiem towarzystwie, w szerokich, wszystkich jego kołach zajmował […] stanowisko wybitne i zaszczytne, a z tradycjami Petersburga ściśle związane” (Kalendarz katolicki na rok 1902). Angażował się w różne inicjatywy polskiej społeczności, m.in. wspomagał szkołę dla chłopców przy kościele św. Katarzyny przy prosp. Newskim [Невский пр.] 32–34. Był syndykiem tegoż kościoła i parafii. Od początku jako jeden ze współzałożycieli i członek zarządu wspierał także utworzone w 1884 r. Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny (RzTD). W latach 1898–1900 jako trzeci z kolei, po senatorze Karolu Gartkiewiczu (1839–1904), pełnił funkcję jego prezesa. Należał również do biblioteki Karłowicza (1894).

Nad Newą mieszkał (1894–1900) przy ul. Kabinietskiej [Кабинетская ул.] (obecnie ul. Prawdy [Правды ул.]) 18. Z zamiłowania kolekcjoner, był właścicielem jednej z większych prywatnych kolekcji polskich monet i medali. Pod tym samym adresem notowany jest w 1901 r. jego syn Władysław, wcześniej zamieszkiwał przy ul. Korpusnej [Корпусная ул.] 3 (1896–1899).
Drugi syn Kazimierz mieszkał kolejno przy: ul. Iwanowskiej [Ивановская ул.] 1 (1894), Korpusnej 3 (1896, z bratem), ul. Bolszoj Zeleninoj [Большая Зеленина ул.] 33 (1897–1900), Petersburskiej [Петербургская ул.] 12 (1901), Łodejnopolskiej [Лодейнопольская ул.] 4-16 (1902–1903) i na wyspie Krestowej [Крестовский oстров], przy prosp. Konstantinowskim [Константиновский просп.] 28 (1904); w kolejnych latach synowie Jochera nie występują już w nadnewskich księgach adresowych. 

Był żonaty z Zinaidą z Maciejowskich (7 listopada 1839 – 3 grudnia 1885). Miał synów i córkę), która również udzielała się społecznie. Obok profesora Instytutu Leśnego Aleksandra Rudzkiego (1838–1901) i inż. technologa Ignacego Jasiukowicza (1847–1914), dyrektora zakładów Putiłowskich, znalazła się w składzie powołanego w 1884 r. przez RzTD Komitetu dla Poszukujących Pracy [Комитет по приисканию занятий], działającego najpierw przy prosp. Newskim 32–34, a od 1896 r. przy ul. Kanonierskiej [Канонерская ул.] 6 w rejonie Admirałtiejskim.

Miał synów Kazimierza (ok. 1861–1909), żonatego z Anną Górską (1876–1967), i Włodzimierza (1867–1934) oraz córkę Jadwigę, zamężną z Wiktorem Rudzkim (1873–1916), synem profesora. Kazimierz, absolwent (1882) Cesarskiej Szkoły Prawniczej [Императорское училище правоведения] przy nab. Fontanki [наб. р. Фонтанки] 6, znalazł zatrudnienie (1894–1896) w Departamencie Kasacyjnym Senatu Rządzącego [Правительствующий сенат], wspomagał też prawnie brata w jego działalności. Włodzimierz z kolei związał się zawodowo z (1894–1899) fabryką wyrobów bawełnianych, należącą do przedsiębiorcy Edmunda Nowickiego (1874 – po 1919), w której od ok. 1900 roku został kierownikiem. Bracia, co najmniej w 1904 roku (wpłaty powyżej 100 rub.) byli aktywnymi członkami RzTD. To oni urządzili przy prosp. Newskim w baraku naprzeciwko Gościnnego Dworu [Гостиный двор] ogrzewalnię dla 30 ubogich. Zapewne miejsca pod nią użyczył pracodawca Włodzimierza E. Nowicki, właściciel m.in. cegielni, której biuro mieściło się w tzw. Małym Gościnnym Dworze, czyli nadrożnej kamienicy przy ul. Sadowej [Садовая ул.] 23 (obecnie nr. 21a) / zaułku Bankowym [Банковский пер.] 6 oraz artystycznej odlewni metali i sklepu z wyrobami tejże w Pasażu [Пассаж] przy prosp. Newskim [Невский пр.] 48.

Jocher zmarł w nocy z 19 na 20 listopada 1900 r. w Petersburgu. Odprawiona w kościele św. Katarzyny przez bp. Karola A. Niedziałkowskiego (1846–1911) msza żałobna z licznym udziałem polonii, podczas której mowę pogrzebową wygłosił ks. kanonik Jan Cieplak (1857–1926), oraz pogrzeb odbyły się 27 listopada. Konduktowi przy prosp. Newskim towarzyszyły wojskowa orkiestra oraz wykładowcy i studenci ze wszystkich uczelni wojskowych, w których wykładał. Pochowany został na rzymskokatolickim cmentarzu Wyborskim. Grób się nie zachował, podobnie jak polskojęzyczny nagrobek jego żony Zinaidy. Zgon generała uczczono 9 grudnia 1900 r. koncertem na rzecz RzTD w sali Towarzystwa Kredytowego Miejskiego, który przygotowała znana śpiewaczka, solistka Teatru Maryjskiego Adela Bolska – hr. Dienheim-Brochocka (1863–1930).

W trakcie służby otrzymał odznaczenia i nagrody: Znak za 40 lat służby (1897), Order św. Anny 3 kl. (1864), 2 kl. (1869), Cesarska korona do Orderu św. Anny 2 kl. (1872), 1 kl. (1894), Order św. Włodzimierza 4 kl. (1874), 3 kl. (1883) i 2 kl. (1896) oraz Order św. Stanisława 2 kl. (1866) i 1 kl. (1886).


Bibliografia:
Иохер Адам-Феофил Константин Адамович, w: Военная энциклопедия, ред. Василий Ф. Новицкий, изд. Иван Д. Сытин, Петербург 1913, t. 11, s. 178–179 (fot.); Иохер, Адам-Бенедикт, w: Русский биографический словарь А. А. Половцова, Санкт-Петербург 1897, t. 8, s. 351–352; S. Sierotwiński, Jocher Adam Benedykt, w: Polski słownik biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964–1965, t. 11, s. 250–251; Генералитет российской императорской армии и флота, http://www.rusgeneral.ru/general_i1.html - dostęp: 7 III 2016; K. Pożarski, Rzymskokatolicki Cmentarz Wyborski w Sankt Petersburgu (1856–1950). Księga pamięci, Sankt Petersburg 2003, s. 114 (Zinaida); Kalendarz katolicki na rok 1902. Nakładem księgarni Kazimierza Grendyszyńskiego, Petersburg 1901, s. 90–91 (wspomnienie pośmiertne); Kalendarz na rok 1905 wydany staraniem Katolickiego Towarzystwa Dobroczynności przy Kościele św. Katarzyny w Petersburgu, [Petersburg 1904], s. 276 (Kazimierz i Włodzimierz); Весь Петербург на 1899 год: адресная и справочная книга г. С.-Петербурга, Caнкт-Петербург 1889, s. 228; „Kraj” 1900, nr 47 z 24 listopada/7 grudnia (wspomnienie i informacja o pogrzebie), nr 48 z 1/14 grudnia (uroczystości pogrzebowe i nekrolog); Petersburskie księgi adresowe z lat 1894–1904 (ojciec i synowie); Informacje o rodzinie Jocherów na portalu Geni (Adam Teofil, Teofila, Zinaida, Kzimierz, Włodzinierz i Jadwiga) [dostęp: 17 IV 2024]; Informacje p. Alji Still, dotyczące ogrzewalni braci Jocher (e-mail do redakcji z 5 kwietnia 2024 r.).