Hłasko Antoni Florian / Гласко Флориан-Антоний Францискович (1865–1921), dr med., lekarz rosyjskiej marynarki wojennej, pierwszy lekarz Szkoły Morskiej w Tczewie.

Urodził się 4/16 kwietnia 1865 r. w Hubinie w pow. lepelskim (gub. witebska) jako syn Franciszka i Weroniki z Hatowskich, brat Stanisława (1868–1940) – prawnika i publicysty, absolwenta Wydziału Prawa Uniwersytetu Petersburskiego (1892). Był wychowankiem (1886) ośmioklasowego gimnazjum filologicznego w Witebsku, po którego ukończeniu wstąpił na Wydział Fizyko-Matematyczny Cesarskiego Uniwersytetu Petersburskiego, gdzie studiował nauki przyrodnicze. Dyplom ukończenia studiów ze stopniem kandydata nauk przyrodniczych otrzymał 10/22 września 1891 r. Naukę kontynuował w Cesarskiej Wojskowej Akademii Medycznej [Императорская Военно-медицинская академия] w Petersburgu, którą ukończył 15/27 listopada 1895 r. ze stopniem lekarza cum eximia laude. Jako stypendysta Ministerstwa Marynarki zobowiązany był do odsłużenia w tej formacji czterech lat i dziewięciu miesięcy, z czego zaliczono mu trzy lata na poczet służby państwowej. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał na tej samej uczelni w 1902 r. na podstawie dysertacji O mikroorganizmach odpadającej pępowiny [О микроорганизмах отпадающей пуповины].
Pierwszy przydział służbowy otrzymał Hłasko 10/22 grudnia 1895 r. jako młodszy lekarz do 3. Grenadierskiej Brygady Artylerii; niespełna rok później (11/23 listopada 1896) rozkazem Ministerstwa Marynarki jako młodszy lekarz okrętowy został przeniesiony do bazującej we Władywostoku Floty Syberyjskiej: służbę rozpoczął 18/30 marca 1897 r., a trwała ona do 11/24 sierpnia 1902 r. W tym czasie uczestniczył w rejsach na wodach Sachalinu, Kamczatki i Japonii. Jednocześnie w charakterze eksperta brał udział (30 grudnia 1897/11 stycznia 1898 – 14/26 października) w pracach komisji powołanej do przeglądu portu władywostockiego. 16/28 lipca 1898 r. wszedł w skład załogi lodołamacza „Nadiożnyj” [Надежный]. Następnie pływał jako lekarz okrętowy w eskadrze Oceanu Spokojnego na kanonierce „Siwucz” [Сивуч] (18/30 sierpnia 1898 – 23 kwietnia/12 maja 1901), uczestnicząc m.in. w czteromiesięcznym rejsie zagranicznym. 16/29 maja przeszedł do morskiego szpitala we Władywostoku, a 7/20 sierpnia 1898 r. został asesorem kolegialnym, ze starszeństwem od 10 grudnia 1898 r. Stamtąd trafił 1/14 lipca 1902 r. na transportowiec „Tunguz” [Тунгуз], a 23 października/15 listopada objął w Port Arthur obowiązki zarządcy lazaretu morskiego. Na tym stanowisku uczestniczył w wojnie rosyjsko-japońskiej, wyróżniając się podczas wielomiesięcznego oblężenia twierdzy (lipiec 1904–styczeń 1905).

Po kapitulacji trafił do niewoli japońskiej, w której przebywał od 1/14 stycznia do 1/14 marca 1905 r. Droga powrotna do Rosji prowadziła Hłaskę przez Pacyfik, Kanadę i Atlantyk. Po powrocie został przydzielony 3/16 lipca 1905 r. jako młodszy lekarz okrętowy do Floty Bałtyckiej (17. kadra floty), rozkazem zaś Ministerstwa Marynarki z 17/30 października otrzymał nominację na starszego lekarza okrętowego 1. eskadry floty. Zarówno na wojnie, jak i w życiu codziennym pozostał wierny swemu powołaniu, zawsze bezinteresownie udzielając pomocy potrzebującym. Tak też było podczas powstania marynarzy i żołnierzy (1905), kiedy jako pracownik Czerwonego Krzyża, wbrew zaleceniom władz wojskowych, opatrywał rannych powstańców. 7/20 lutego 1906 r. został radcą nadwornym, ze starszeństwem od 10 grudnia 1902 r., a następnie 8/21 stycznia 1907 r. radcą kolegialnym. Pracował w charakterze ordynatora Mikołajewskiego Szpitala Morskiego w Kronsztadzie, skąd przeszedł do Artyleryjskiego Oddziału Szkolnego, a następnie został zaliczony w poczet I Eskadry Floty Bałtyckiej. Służył odtąd na okrętach eskadry szkolnej, tzw. oddziału gardemaryńskiego (podchorążych), na których w czasie corocznych rejsów po Morzu Śródziemnym prowadzono praktyczne szkolenie podchorążych. Hłasko uczestniczył w tych szkoleniach w latach 1908–1912 jako starszy lekarz okrętowy, pływając na krążowniku 1. kl. „Bogatyr’” [Богатырь]. W dniach od 4/17 października 1908 r. do 17/30 marca 1909 r. oddział gardemaryński pod dowództwem kontradmirała Władimira I. Litwinowa (1857- 1919), w którego składzie znajdował się „Bogatyr’”, odbywał planowy rejs na trasie Kronsztad – Vigo – Mesyna – Aleksandria – Wyspy Kanaryjskie – Libawa (łot. Liepāja). Podczas postoju koło Mesyny na Sycylii załogi okrętów wzięły udział w ratowaniu ofiar trzęsienia ziemi. Hłasko wyróżnił się w tej akcji 15/28 grudnia 1908 r., co doceniły władze włoskie, przyznając mu Krzyż Komandorski Orderu św. św. Maurycego i Łazarza oraz srebrny medal.

Hłasko wszedł 12/25 października 1911 r. w skład komisji rekrutacyjnej portu w Petersburgu, która zajmowała się uzupełnianiem załóg Floty Bałtyckiej. 31 października/12 listopada został przeniesiony tymczasowo z „Bogatyra” na pancernik „Impierator Paweł I” [Император Павел I], na którym służył do 1/14 grudnia 1912 r., aby ponownie zamustrować na „Bogatyrze”. Rozkazem komendanta Floty Bałtyckiej z 25 sierpnia/7 września 1914 r. został p.o. lekarza flagowego sztabu naczelnika 2. Brygady Krążowników z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku. 18/31 maja 1915 r. przeniesiono go na krążownik 1. kl. „Awrora” [Аврора], z zachowaniem stanowiska p.o. lekarza flagowego. 10/23 kwietnia 1916 r. został radcą stanu „за отличие” [za zasługi]. Od 10/23 kwietnia 1916 r. służył w sztabie ufortyfikowanej pozycji Åbo (obecnie Turku w Finlandii) – Åland w Finlandii jako lekarz flagowy i inspektor sanitarny. W tym czasie, od 1/14 listopada 1915 r. do 1/14 stycznia 1916 r., pływał na pomocniczym stawiaczu min „Ilmeń” [Ильмень], a także na kanonierce „Grozjaszczij” [Грозящий] od 2/15 lutego do 26 maja/8 czerwca 1916 r.

Zapewne nie przypuszczał, że jego droga „morzami ku Polsce” będzie trwała tak długo. Do odrodzonego kraju przybył Hłasko na dowodzonym przez płk. Górskiego statku „Brandenburg”, pełniąc podczas tej podróży po raz ostatni obowiązki starszego lekarza. Do Warszawy przyjechał z Gdańska 6 września 1918 r. i zgłosił się do Wojska Polskiego (WP). Od 15 lutego 1919 r. podjął pracę w Sekcji Dróg Wodnych Ministerstwa Robót Publicznych jako inspektor sanitarny Polskiej Żeglugi Państwowej (PŻP). Wkrótce potem został przeniesiony do Sekcji Marynarki Wojennej Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.), gdzie od 5 marca do maja 1919 r. był naczelnikiem wydziału Higieny Morskiej. Następnie powrócił na poprzednie stanowisko w PŻP, skąd 27 czerwca 1920 r. przeszedł do dyspozycji Departamentu Sanitarnego MSWojsk. Powodem odejścia była decyzja ministra spraw wojskowych o mianowaniu Hłaski lekarzem nowo utworzonej Szkoły Morskiej w Tczewie.

14 sierpnia 1920 r. został przyjęty do WP jako tytularny major – lekarz, z przydziałem do Wojskowego Gubernatorstwa Warszawy. Dzień później był już pomocnikiem komendanta filii Szpitala Mokotowskiego na Czerniakowie. 15 września 1920 r. został skierowany do zajmującego się sprawami szkolnictwa morskiego Departamentu Spraw Morskich MSWojsk., 22/25 tego zaś miesiąca otrzymał przydział do Szkoły Morskiej w Tczewie.

Zmarł 29 grudnia 1921 r. w Tczewie. Został pochowany (2 stycznia 1922) na miejscowym cmentarzu, gdzie w roku 1923 staraniem Szkoły Morskiej stanął jego pomnik dłuta Feliksa Giecewicza (1874–1942). W tym też roku na zlecenie tczewskiej uczelni powstał portret olejny Hłaski autorstwa Jerzego Mieczysława Rupniewskiego (1888–1950). Pośmiertnie ukazały się wspomnienia Hłaski Morzami ku Polsce. Z pamiętnika marynarza, do których przedmowę napisał wiceadmirał Kazimierz Porębski (1872–1933) (Warszawa 1922).

Był odznaczony m.in. rosyjskimi orderami: św. Stanisława III kl. (1904), św. Anny III kl. z mieczami (1904), św. Stanisława IV kl. (1915), mieczami do Orderu św. Anny (1916); włoskim Krzyżem Komandorskim Orderu św. św. Maurycego i Łazarza (1910), czarnogórskim Orderem Księcia Daniły I III kl. (1910), tunezyjskim orderem Nichan Iftikhar III kl. (1914).


Bibliografia:
F. Hłasko, Morzami ku Polsce. Z pamiętnika marynarza, przedm. K. Porębski, Warszawa 1922 (fot.); R. Mielczarek, Pierwsze pokolenie, „Morze” 1980, nr 1, s. 19 (fot.); Grób doktora Hłaski, „Morze” 1975, nr 11, s. 28 (portret i fot. pomnika); S. Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich, Warszawa 1932; Kadry morskie Rzeczypospolitej, t. 2, Polska Marynarka Wojenna, cz. 1: Korpus Oficerów 1918–1947, red. J. K. Sawicki, Gdynia 1996; J. Pertek, Hłasko Florian, w: Polski słownik biograficzny, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961, t. 9, s. 546–547 (bibliografia), s. 549; S. M. Piaskowski, Kroniki Polskiej Marynarki Wojennej 1918–1946, t. 1, Albany N.Y. 1983; L. Trawicki, Z badań nad udziałem Polaków w walkach na morzu i obronie baz morskich podczas wojny rosyjsko-japońskiej na morzu 1904–1905, w: A. Zbierski, M. Cieślak, L. Trawicki, Udział Polaków w wojnie rosyjsko-japońskiej na morzu w latach 1904–1905, Gdańsk 2000, s. 82–85 (biogram), 160 (fot.); Ф. Ф. Гласко, О микроорганизмах отпадающей пуповины, Санкт Птербург 1902, s. 56; A. Władyka, Pamięci marynarza polskiego, „Gazeta Gdańska” 1922, nr 6; „Gazeta Gdańska” i „Dziennik Gdański” 1922, nr 1 (nekrolog); Список личного состава судов флота, строевых и административных учреждений Морского Ведомства, Санкт Птербург 1911, 1912, Петроград 1916; Список медицинским чинам Морского Ведомства, Санкт Птербург 1909; „Морской врач”, ноябрь 1911 г. – Оффицiальныя Сведения, декабрь 1912 г. Оффицiальныя Сведения; Centralne Archiwum Wojskowe (CAW) w Warszawie (Rembertów): Akta personalne F. Hłaski, sygn. 3255; Российский государственный архив военно-морского флота (RGA VMF) w St. Petersburgu: F. 873, op. 4, d. 173, F. 406, op. 12, d. 427, F. 406, op. 7, d. 538.