Brodzki Wiktor Polearch / Бродзкий Виктор Петрович (1817/1826/1828–1904), h. Łodzia, rzeźbiarz.

Urodził się w Ochtówce w pow. owruckim na Wołyniu (gub. wołyńska) w rodzinie szlacheckiej, jako syn Piotra i nieznanej z imienia Piotrowskiej. Edukację rozpoczął w Mozyrzu, a następnie ukończył gimnazjum w Żytomierzu. Tam też praktykował w kancelarii adwokackiej, kończąc urzędniczą karierę jako sekretarz marszałka szlachty w Owruczu. W 1848 r. dzięki protekcji Kaspra Żelwietra (ok. 1780–1856) i ministra Ignacego Turkułła (1798–1856), którzy wyjednali mu finansowe wsparcie z funduszy Królestwa Polskiego, wyjechał do Petersburga. Studia w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych (ASP) rozpoczął jako wolny słuchacz. Jego nauczycielami byli Iwan P. Vitali [Giovanni Vitali] (1794–1855) i Nikołaj S. Pimienow (1812–1864).

Bardzo szybko został zauważony przez akademickie autorytety: nagrodzono rzeźbę Młodzieniec (1851), Kupidyna śpiącego w muszli (1852), za Akteona u źródła (nazywanego też Adonisem) dostał mały złoty medal i uzyskał tytuł „kłassnyj chudożnik” (1853). Na tej samej wystawie eksponował marmurową wersję Kupidyna śpiącego w muszli, wykonaną na zamówienie wielkiej ks. Marii Nikołajewny (1819–1876), oraz popiersie skrzypka Apolinarego Kątskiego (1825–1879). Dzięki stypendium zagranicznemu, do którego uprawniał go złoty medal, pojechał do Drezna, Wiednia i Rzymu. Po powrocie otrzymał zlecenie wykonania szkiców kompozycji Wiosna oraz trzech postaci chłopięcych mających być dekoracją kominka. Powierzono mu także wykonanie płaskorzeźbionego portretu z natury wielkiej ks. Aleksandry Iosifowny (1830–1911), żony byłego namiestnika Królestwa Polskiego wielkiego ks. Konstantego Nikołajewicza (1827–1892). Prace Brodzkiego tak się spodobały prezydującej ASP wielkiej ks. Marii Nikołajewnie, że nagrodziła go „spinką perłową z brylantami”, a nadto poleciła parze cesarskiej, która przyjęła rzeźbiarza na audiencji.

Sukcesy Brodzkiego komentowała petersburska krytyka, widząca w nim pierwszorzędnego artystę i godnego kontynuatora zmarłego właśnie Vitalego. W 1854 r. nadesłał na wystawę akademicką płaskorzeźbę Abraham zapraszający trzech podróżnych. W 1855 r. wyjechał na stałe do Rzymu, jednak nieprzerwanie utrzymywał kontakty z Petersburgiem i w tamtejszej ASP zdobywał kolejne szczeble kariery. W 1861 r. nadesłał kilkanaście rzeźb i modeli, które w marcu 1862 r. eksponowano na publicznej wystawie. W tym też czasie nadano Brodzkiemu tytuł akademika, a w 1868 r. godność honorowego profesora za rzeźby Pierwsze podszepty miłości i Ucieczka z Pompei (inspirowaną relacją Pliniusza Młodszego). Do końca życia mieszkał i tworzył w Rzymie, jednak przez cały czas przysyłał swe prace na petersburskie wystawy, gdzie zbierały one liczne pochwały recenzentów, którym odpowiadał salonowy akademizm takich jego rzeźb, jak wielokrotnie powtarzany Kupidyn śpiący w muszli, Zefir huśtający się czy Leda z łabędziem. Preferując twórczość portretową – sportretował m.in. Adama Mickiewicza (1798–1855), inżyniera Stanisława Kierbedzia (1810–1899) i lekarza-filantropa Józefa Mianowskiego (1804–1879) – rzeźbił głównie w kararyjskim marmurze, a większość jego zleceń pochodziła z rosyjskich dworu i kręgów arystokratycznych.

O rodzinie Brodzkiego brak wiadomości; był ojcem chrzestnym Leona (1883–1976), syna malarza Henryka Siemiradzkiego (1843–1902).

Zmarł 9 października 1904 r. w Rzymie, pochowany został na cmentarzu Campo Verano we wspólnym grobie z malarzem Aleksandrem Gierymskim (1850–1901).

Wiele prac Brodzkiego znajduje się w zbiorach rosyjskich, m.in. w Ermitażu (Zefir huśtający się, Leda z łabędziem, Popiersie Aleksandra II) i petersburskiej ASP (posąg Katarzyny II). Jego rzeźby znaleźć też można w carskich rezydencjach w Pawłowsku (Anioł w parku) i Carskim Siole (dekoracja marmurowego kominka). W Polsce twórczość Brodzkiego reprezentowana jest m.in. w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie i Poznaniu.



Bibliografia:
F. Kopera, Brodzki Wiktor, w: Polski słownik biograficzny, Kraków 1936, t. 2, s. 454 (bibliografia); J. Derwojed, Brodzki Wiktor Polearch, w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, Wrocław 1975, t. 2; M. I. Kwiatkowska, Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995; „Gazeta Lwowska”, 15 października 1904, nr 236 (wspomnienie pośmiertne).