Anna Barańska (Lublin)

Rola Rosji w Europie w koncepcjach Adama Jerzego Czartoryskiego (1801–1830)

Adam Jerzy Czartoryski (1770–1861), potomek wpływowej, arystokratycznej rodziny, trafił do Petersburga po ostatnim rozbiorze Rzeczypospolitej, wysłany tam przez rodziców, którzy obawiali się konfiskaty swoich majątków. Zawarł wówczas przyjaźń z kilka lat młodszym od niego wielkim ks. Aleksandrem Pawłowiczem (1777–1825), co – jak wiadomo – zaowocowało w następnych latach błyskotliwą karierą polityczną polskiego arystokraty w Cesarstwie Rosyjskim. Po objęciu w 1801 r. władzy przez Aleksandra I (1777–1825) ks. Adam został jednym z jego najbliższych doradców, członkiem Niejawnego Komitetu [Негласный комитет] (wraz z Pawłem A. Stroganowem [1772–1817], Nikołajem N. Nowosilcowem [1761–1838] i Wiktorem P. Koczubejem [1768–1834]), współautorem projektów reform wewnętrznych w Cesarstwie, a jesienią 1802 r. – towarzyszem ministra spraw zagranicznych hr. Aleksandra R. Woroncowa (1741–1805). Gdy w drugiej połowie 1803 r. Woroncow otrzymał bezterminowy urlop zdrowotny, Czartoryski przejął faktycznie kierownictwo resortu; formalną nominację na stanowisko ministra spraw zagranicznych otrzymał 16/28 stycznia 1804 r. i sprawował tę funkcję przez blisko dwa i pół roku (do 17/29 czerwca 1806). Później jego pozycja zaczęła wyraźnie słabnąć, chociaż nadal bywał wzywany na rozmowy z cesarzem i pisał na jego użytek memoriały polityczne

Czytaj całość

Tekst wystąpienia wygłoszonego podczas międzynarodowej konferencji Polski Petersburg – historia i pamięć, zorganizowanej w Sankt Petersburgu w dniach 10–14 kwietnia 2013 r. przez Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne i Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie.