Juliana Ursyna Niemcewicza notatki o mojej niewoli w Petersburgu w latach 1794, 1795 i 1796.
180 lat po paryskim wydaniu ukazały się po raz pierwszy w języku polskim Notatki o mojej niewoli w Petersburgu w latach 1794, 1795 i 1976 Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841), których wydawcą jest Oficyna Wydawnicza Aspra.
Spisane w języku francuskim, ukończone w maju 1800 r. w Elizabethtown w Stanach Zjednoczonych, zostały wydane w języku oryginału przez Bibliotekę Polską w Paryżu. Publikacji Notes sur ma captivité à Saint-Pétersbourg en 1794, 1795 et 1796 patronował Polski Komitet Historyczny z Adamem Mickiewiczem (1798–1855) na czele.
Z obszernego Wprowadzenia dowiadujemy się, że przekłady na inne języki opublikowano jeszcze w XIX stuleciu: na język niemiecki także w 1843 r., na angielski rok później, a po rosyjsku Notatki wydrukowano w 1895 r. Przekład na język polski autorstwa Doroty Karczewskiej, pod redakcją naukową Aleksandra Czai i Elżbiety Dąbrowicz, jest kolejnym tomem z serii „Kolekcja Niemcewiczowska”, zapoczątkowanej w 2009 r. przez Bibliotekę Publiczną im. Juliana Ursyna Niemcewicza w Warszawie. Dotychczas dla polskiego czytelnika dostępne były jedynie fragmenty wspomnień zawarte w Pamiętnikach czasów moich (Warszawa, 1957).
Notatki o mojej niewoli w Petersburgu są dokumentem o niewątpliwych walorach literackich. To szczególne świadectwo fragmentu długiego życia autora Śpiewów historycznych, wybitnego pisarza, a przy tym żołnierza, działacza politycznego, posła na Sejm Czteroletni (1788–1792), a podczas powstania 1794 r. adiutanta i sekretarza Tadeusza Kościuszki (1746–1817). Ranny w bitwie pod Maciejowicami (10 października 1794), Niemcewicz stał się carskim więźniem, przetrzymywanym przez ponad dwa lata w pojedynczej, ciemnej, wilgotnej celi w Aleksiejewskim rawelinie [Алексеевский равелин] twierdzy Pietropawłowskiej [Петропавловская крепость].
Zapiski liczą sześć rozdziałów, począwszy od opisu zakończonej klęską bitwy, poprzez relacje z drogi pod konwojem, śledztwa i życia więziennego, po uwolnienie mocą decyzji cesarza Pawła I (1754–1801). Cennym uzupełnieniem jest nota biograficzna pióra Kaliksta Morozewicza. Te traumatyczne wspomnienia należą do nielicznych opisujących warunki życia w tej części nadnewskiej twierdzy. Co ważne, pozostawiły trwały ślad w późniejszej twórczości Niemcewicza. Książka, wydana nakładem Oficyny Wydawniczej ASPRA-JR (Warszawa, 2023, liczba stron: 282), zawiera również tekst francuskiego pierwodruku.
Informacja w PDF
Ewa Ziółkowska Była dyrektor Instytutu Polskiego w Sankt Petersburgu
Spisane w języku francuskim, ukończone w maju 1800 r. w Elizabethtown w Stanach Zjednoczonych, zostały wydane w języku oryginału przez Bibliotekę Polską w Paryżu. Publikacji Notes sur ma captivité à Saint-Pétersbourg en 1794, 1795 et 1796 patronował Polski Komitet Historyczny z Adamem Mickiewiczem (1798–1855) na czele.
Z obszernego Wprowadzenia dowiadujemy się, że przekłady na inne języki opublikowano jeszcze w XIX stuleciu: na język niemiecki także w 1843 r., na angielski rok później, a po rosyjsku Notatki wydrukowano w 1895 r. Przekład na język polski autorstwa Doroty Karczewskiej, pod redakcją naukową Aleksandra Czai i Elżbiety Dąbrowicz, jest kolejnym tomem z serii „Kolekcja Niemcewiczowska”, zapoczątkowanej w 2009 r. przez Bibliotekę Publiczną im. Juliana Ursyna Niemcewicza w Warszawie. Dotychczas dla polskiego czytelnika dostępne były jedynie fragmenty wspomnień zawarte w Pamiętnikach czasów moich (Warszawa, 1957).
Notatki o mojej niewoli w Petersburgu są dokumentem o niewątpliwych walorach literackich. To szczególne świadectwo fragmentu długiego życia autora Śpiewów historycznych, wybitnego pisarza, a przy tym żołnierza, działacza politycznego, posła na Sejm Czteroletni (1788–1792), a podczas powstania 1794 r. adiutanta i sekretarza Tadeusza Kościuszki (1746–1817). Ranny w bitwie pod Maciejowicami (10 października 1794), Niemcewicz stał się carskim więźniem, przetrzymywanym przez ponad dwa lata w pojedynczej, ciemnej, wilgotnej celi w Aleksiejewskim rawelinie [Алексеевский равелин] twierdzy Pietropawłowskiej [Петропавловская крепость].
Zapiski liczą sześć rozdziałów, począwszy od opisu zakończonej klęską bitwy, poprzez relacje z drogi pod konwojem, śledztwa i życia więziennego, po uwolnienie mocą decyzji cesarza Pawła I (1754–1801). Cennym uzupełnieniem jest nota biograficzna pióra Kaliksta Morozewicza. Te traumatyczne wspomnienia należą do nielicznych opisujących warunki życia w tej części nadnewskiej twierdzy. Co ważne, pozostawiły trwały ślad w późniejszej twórczości Niemcewicza. Książka, wydana nakładem Oficyny Wydawniczej ASPRA-JR (Warszawa, 2023, liczba stron: 282), zawiera również tekst francuskiego pierwodruku.
Informacja w PDF
Ewa Ziółkowska Była dyrektor Instytutu Polskiego w Sankt Petersburgu
