Столярный пер., nr 18 [Stoliarnyj pier. nr 18]

Zbudowana w 1828 r. kamienica czynszowa I. D. Zwierkowa, w której w latach 1829–1831 mieszkał pisarz Nikołaj W. Gogol (1809–1852), była w latach 1907–1910 siedzibą Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół Polski”, które w roku 1911 zostało przeniesione na prosp. Izmajłowski 16. W Petersburgu działał już wówczas od 1903 r. rosyjski „Sokół”, którego prezesem był nauczyciel gimnastyki z III Gimnazjum Czech Henryk Vichra. Rosyjski „Sokół” przyjmował jednak wyłącznie rosyjskich poddanych wyznania prawosławnego.

Celem polskiej organizacji było propagowanie kultury fizycznej oraz zdrowego stylu życia jako czynników rozwoju duchowego oraz budzenia świadomości narodowej i obywatelskiej. Polskie towarzystwo sokolskie w Petersburgu powstało 22 sierpnia 1906 r. z inicjatywy prezesa Związku Polskiego Lekarzy i Przyrodników prof. Józefa Ziemackiego (1856–1925), który został jego pierwszym przewodniczącym. Przez kilka lat obowiązki przewodniczącego pełnił następnie Jan Biegański. Początkowo towarzystwo liczyło ok. 100 członków, ale już w marcu 1907 r. ich liczba wzrosła do 562. W 1908 r. część działaczy „Sokoła” wystąpiła z towarzystwa, którego liczba spadła wówczas do 414 osób, zakładając klub robotniczy „Promień”. Jednak już w roku 1909 liczba członków „Sokoła” wzrosła do ok. 800. Wśród jego działaczy byli m.in. przedsiębiorca, dyrektor Zakładów Putiłowskich Ignacy Jasiukowicz (1847–1914), kierownik, a potem właściciel Księgarni Polskiej Ferdynand Heidenreich (1868–1921), proboszcz kościoła św. Katarzyny ks. Konstanty Budkiewicz (1867–1923).

Wszechstronnemu rozwojowi fizycznemu służyło uprawianie gimnastyki i innych dziedzin sportu, przy czym oferta towarzystwa była adresowana także do kobiet. Siedziba „Sokoła” mieściła salę gimnastyczną wyposażoną w drabinki, poręcze, sztangi i in. Zgodnie z ówczesnymi wytycznymi uprawiano ćwiczenia bez przyrządów (chód, bieg, musztra), z użyciem przyrządów (skoki, wspinaczka, jazda na łyżwach, rowerze, podnoszenie ciężarów, rzuty), ćwiczenia grupowe (piramidy, gry ruchowe) oraz ćwiczenia bojowe (fechtunek, zapasy, boks, strzelectwo). Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” prowadziło też ożywioną działalność kulturalną i edukacyjną. Założyło własną bibliotekę (w 1909 r. liczyła 2 tys. pozycji w języku polskim), obchodziło polskie rocznice narodowe i jubileusze (m.in. 500-lecie bitwy pod Grunwaldem, 100-lecie śmierci Tadeusza Kościuszki 1 października 1917 r.), organizowało coroczne zloty, koncerty (w latach 1913–1917 także symfoniczne), wycieczki krajoznawcze. W 1908 r. część działaczy „Sokoła” wystąpiła z towarzystwa, którego liczba spadła wówczas do 414 osób, zakładając klub robotniczy „Promień”. Jednak już w roku 1909 liczba członków „Sokoła” wzrosła do ok. 800.