Cywiński Henryk Piotr / Цывинский Генрих Фаддеевич (1855–1938), h. Puchała, wiceadmirał rosyjskiej Marynarki Wojennej.

Urodził się 31 stycznia 1855 r. w Wilnie. Pochodził z katolickiej rodziny szlacheckiej osiadłej na Wileńszczyźnie. Był synem Tadeusza Cezarego (1827–1875). Miał siostrę i pięciu braci: Mariana (1853–1910), lekarza wojskowego, Bohdana (1851–1873), także marynarza, Wacława (1877–1933), inżyniera komunikacji i współzałożyciela Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), Waldemara (zm. 1938), pracownika banku w Kiszyniowie, oraz Tadeusza, leśnika.

W 1872 r. po ukończeniu gimnazjum wstąpił do Szkoły Morskiej [Морское училище] w Petersburgu. Ukończył ją w 1875 r. w odpowiadającej podchorążemu randze gardemaryna [гардемарин] i został skierowany do służby w eskadrze torpedowców we Flocie Bałtyckiej (FB), gdzie prowadził testy min wytykowych. Promocję na pierwszy stopień oficerski – miczmana – uzyskał w 1876 r. W celu podwyższenia kwalifikacji ukończył w 1878 r. kurs broni podwodnej, a w 1882 r. wyższy kurs elektro-torpedowy.

W ramach szkolenia morskiego odbył w latach 1879–1881 jako oficer miner rejs dookoła świata na kliprze „Najezdnik” [Надежик]. Po powrocie ukończył w tym samym roku Wydział Mechaniczny Akademii Marynarki Wojennej [Военно-морскaя академя] na podstawie dysertacji Исследование вторичных свинцовых электроэлементов французского физика Планте [Badanie elektrod ołowianych francuskiego fizyka Plantéʼa] i został promowany na porucznika. W latach 1882–1890 szkolił specjalistów broni podwodnej, prowadził badania nad wykorzystaniem broni torpedowej i pływał na torpedowcach „Rakieta” [Ракета] i „Samopał” [Самопал], krążowniku „Afrika” [Африка] oraz pancernikach „Admirał Łazariew” [Адмирал Лазарев] i „Piotr Wielikij” [Пeтр Великий].

W latach 1890–1891 jako starszy oficer odbył rejs do Japonii na krążowniku „Władimir Monomach” [Владимир Мономах]. Po powrocie z Dalekiego Wschodu awansował w 1891 r. na stopień kapitana 2. rangi i pełnił funkcję zastępcy głównego inspektora torpedowego w Morskim Komitecie Technicznym. W 1895 r. został oddelegowany z misją szpiegowską w rejon Bosforu, gdzie sporządzał fotografie oraz badał przebieg prądów morskich. Od 1896 r. dowodził kliprem „Krejsier” [Крейсер] na Oceanie Spokojnym. Po powrocie do Kronsztadu w 1899 r. został wyznaczony na stanowisko komendanta ośrodka szkoleniowego. W 1899 r. awansowany na stopień kapitana 1. rangi (18 kwietnia). W 1901 r. objął dowództwo krążownika „Giercog Edinburgskij” [Герцог Эдинбургский] na Oceanie Atlantyckim.
W latach 1904–1905 jako główny specjalista szkolenia morskiego dowodził krążownikiem szkolnym „Gienierał-admirał” [Генерал-адмирал] we FB. Następnie zajmował wysokie stanowiska dowódcze, dowodząc kolejno samodzielnym oddziałem okrętów FB w latach 1905–1906 i samodzielnym oddziałem szkolnym Floty Czarnomorskiej w latach 1906–1908. W 1906 r. brał udział w sprawie sądowej wiceadmirała Zinowija P. Rożestwienskiego (1848–1909), obarczonego przez część korpusu oficerskiego i opinię publiczną winą za klęskę w wojnie rosyjsko-japońskiej w bitwie pod Cuszimą (27–28 maja 1905). Także w 1906 r. Cywiński otrzymał awans na kontradmirała, a 6 grudnia 1910 r. na wiceadmirała. Od 9 sierpnia 1910 r. do lipca 1911 zajmował w Admiralicji stanowisko głównego inspektora departamentu minowego (elektro-torpedowego), nadzorując okręty i broń podwodną oraz elektrotechnikę. W listopadzie 1911 r. przeszedł w stan spoczynku.

Na emeryturze Cywiński pracował jako dyrektor techniczny i konsultant, a następnie wicedyrektor w Rosyjsko-Bałtyckim Towarzystwie Budowy Okrętów. W czasie I wojny światowej (1914–1918) mieszkał z rodziną w Piotrogrodzie przy prosp. Kamiennoostrowskim [Каменноостровский пр.] 48. Po rewolucji październikowej 1917 r. został dyrektorem produkujących także sprzęt artyleryjski Noworosyjskich Juzowskich Zakładów [Юзовский завод Новороссийского общества] metalurgicznych w Doniecku. W 1920 r. przebywał w Samarze, a rok później powrócił do Piotrogrodu, gdzie krótko wykładał w Akademii Wojenno-Morskiej [Военно-морская академия РККФ]. W roku 1922 wyjechał do odrodzonej Polski, pozostawiając nad Newą żonę i dwoje dzieci. Zamieszkał w Wilnie, gdzie przez pewien czas miał pracować jako elektrotechnik w Dyrekcji Dróg Publicznych oraz dyrektor gimnazjum, które sam ukończył.

Był żonaty z Eugenią (nazwisko nieustalone), z którą miał czworo dzieci, w tym dwóch synów. Starszy Eugeniusz (1884 lub 1886–1905), miczman (1904), służył najpierw w składzie eskadry wiceadmirała Rożestwienskiego na krążowniku „Admirał Nachimow” [Адмирал Нахимов], a następnie dzięki protekcji ojca na pancerniku „Borodino” [Бородино], z którym zatonął 27–28 maja 1905 r. w trakcie bitwy pod Cuszimą. Młodszy Jerzy (1893–1914), miczman na krążowniku „Pallada” [Паллада], zginął 11 października 1914 r. na storpedowanym przez Niemców okręcie.

Cywiński pozostawił wspomnienia Пятьдесят лет в Российском императорском флоте [Pięćdziesiąt lat w Rosyjskiej Cesarskiej Flocie], wykorzystane przez popularnego radzieckiego powieściopisarza Walentina S. Pikula (1928–1990) w opublikowanej w 1981 r. w Moskwie powieści sentymentalnej Три возраста Окини-сан [Trzy spotkania z Okini-San].

Zmarł 6 grudnia 1938 r. w Wilnie. Pochowany został na tamtejszym cmentarzu Bernardyńskim.
Posiadał Ordery: św. Włodzimierza III kl. (1904) i IV kl. z kokardą (1899) za 20 odbytych kampanii, św. Anny II kl. (1896) i św. Stanisława I kl. (1907). Brązowy medal za pracę przy pierwszym rosyjskim spisie powszechnym (1897), srebrny medal jubileuszowy panowania Aleksandra III (1896), złoty medal za ukończenie Korpusu Morskiego (1910) oraz odznaczenia japońskie Ordery Świętego Skarbu i Wschodzącego słońca IV kl. (1891), bułgarskie i Krzyż Oficerski francuskiej Legii Honorowej (1902).



Bibliografia:
С. В. Волков, Генералитет Российской империи. Энциклопедический словарь генералов и адмиралов от Петра I до Николая II, Москва 2010, t. 2, Л-Я; H. Kosk, Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny, Pruszków 1998, t. 1; Z. Machaliński, Admirałowie Polscy 1919–1950, Warszawa 1993; A. Zbierski, M. Cieślak, L. Trawicki, Udział Polaków w wojnie rosyjsko-japońskiej na morzu w latach 1904–1905, Gdańsk 2000, s. 65, 79 (syn Eugeniusz); Список личного состава судов флота, строевых и административных учреждений Морского Ведомства, июль 1911 г. Статистическое отделение Главного Морского Штаба, Санкт-Петербург 1911; H. Cywiński, Podróże, ewolucje i batalje morskie w ostatnim półwieczu. Pamiętniki „Starego admirała” 1875–1925, Warszawa, Wilno 1934; tenże, Пятьдесят лет в Российском императорском флоте, Санкт-Петербург 2008.